-
1 establish by decree
1) Дипломатический термин: установленный законом2) Макаров: установить законом -
2 establish by decree
-
3 to establish by decree
English-russian dctionary of diplomacy > to establish by decree
-
4 decree
1. [dıʹkri:] n1. указ, декрет, приказ; законdecree of September 21 - декрет /указ/ от 21 сентября
to pass a decree - принять декрет /закон/
2. юр. постановление, решение, определение ( суда)3. церк.1) постановление церковного совета2) pl ист. декреталии4. часто рел. повеление, предопределение, воляthe decrees of fate - веление судьбы /рока/
2. [dıʹkri:] vthe decree of God, divine decree - божественное предопределение
1. издавать приказ, декрет; декретировать; приказывать, отдавать распоряжениеto decree smth. - постановить что-л.
2. уст. определять, решать3. юр. выносить судебное решение, постановление или определение4. предопределять; предписыватьto decree the annual observance (of smth.) - предписать ежегодное соблюдение (чего-л.)
the government decreed that the dam must be built - правительство приняло постановление о строительстве плотины
fate decrees that... - веление судьбы таково, что...
-
5 decree
1. nуказ, декрет; приказ; закон; постановление2. vиздавать приказ; декрет; приказывать; постановлять (что-л.) -
6 decree
I n указ, декрет, наказ; закон- to establish by decree визначити/ врегулювати/ встановити законом- to issue a decree видати указII v видавати наказ, декрет; наказувати, давати розпорядження, постановляти щось -
7 decree
1. nуказ, декрет; постановлениеto drop a decree — отменять указ / декрет / постановление
to establish smth by decree — устанавливать что-л. указом / декретом
to issue a decree — издавать указ / декрет
to pass a decree — принимать указ / декрет / постановление
to promulgate a decree — публиковать указ / декрет
to rescind / to revoke a decree — отменять указ / декрет / постановление
- Decree of Peaceto rule by decree — управлять с помощью распоряжений / указов
- Decree on Land
- emergency decree
- extraordinary decree
- legislative decree
- promulgation of decrees
- rule by decree 2. vиздавать указ, издавать декрет, издавать постановление; декретировать -
8 decree
dɪˈkri:
1. сущ.
1) декрет, директива, постановление, решение enact a decree issue a decree rescind a decree revoke a decree Syn: edict
2) юр. постановление, решение (суда по гражданским делам) divorce decree executive decree government decree royal decree consent decree
3) церк. а) постановление церковного совета б) мн.;
церк.;
ист. декреталии ∙ decree of nature
2. гл.
1) а) издать предписание, издавать декрет;
назначать чьей-л. властью Syn: ordain б) юр. вынести приговор, принять решение( о суде)
2) определять, устанавливать The government decreed that a new tax be/should be imposed. ≈ Правительство постановило, что необходимо ввести новый налог. Syn: decide, determine, ordain указ, декрет, приказ;
закон - royal * королевский указ - * of nature закон природы - * of September 21 декрет /указ/ от 21 сентября - to issue a * издать указ - to establish by * установить законом - to pass a * принять декрет /закон/ (юридическое) постановление, решение, определение( суда) - to pronounce a * вынести решение( церковное) постановление церковного совета;
pl (историческое) декреталии часто (религия) повеление, предопределение, воля - the *s of fate веление судьбы /рока/ - the * of God, divine * божественное предопределение - the * of providence воля провидения издавать приказ, декрет;
декретировать;
приказывать, отдавать распоряжение - to * smth. постановить что-л. (устаревшее) определять, решать( юридическое) выносить судебное решение, постановление или определение предопределять, предписывать - to * the annual observance( of smth.) предписать ежегодное соблюдение( чего-л.) - the government *d that the dam must be built правительство приняло постановление о строительстве плотины - fate *s that... веление судьбы таково, что... administrative ~ распоряжение администрации blanket ~ общий декрет consent ~ решение суда в соответствии с заключенным сторонами соглашением court ~ судебное постановление decree выносить определение ~ выносить постановление ~ выносить судебное решение, постановление, определение, издавать распоряжение, приказ ~ выносить судебное решение ~ декрет, указ ~ декрет ~ pl церк. ист. декреталии;
decree of nature закон природы ~ декретировать ~ издавать декрет, декретировать ~ издавать декрет, указ ~ издавать декрет ~ издавать указ ~ определение ~ отдавать приказ ~ отдавать распоряжение ~ отдавать распоряжение ~ постановление, решение (суда по гражданским делам) ~ постановление ~ постановление церковного совета ~ постановлять ~ предписывать ~ распоряжение ~ судебное решение, постановление, распоряжение, приказ, определение ~ судебное решение ~ указ, декрет, приказ ~ указ decree nisi лат. юр. постановление о разводе, вступающее в силу через шесть месяцев, если оно не будет отменено до этого nisi: nisi лат. юр. если не;
decree (order, rule) nisi постановление (приказ, правило), вступающее в силу с определенного срока, если оно не отменено до этого времени decree ~ условно-окончательное решение суда ~ pl церк. ист. декреталии;
decree of nature закон природы ~ of nullity судебное решение о недействительности divorce ~ решение суда о расторжении брака divorce ~ судебный приказ о разводе emergency ~ правила техники безопасности final ~ окончательное решение implementing ~ выполняемый декрет interlocutory ~ временное постановление Royal ~ королевский указ special ~ специальный декрет -
9 establish
1. v основывать, учреждать; создавать, организовывать2. v устанавливать, создаватьto establish conditions under which … — создать условия, при которых …
3. v упрочивать, укреплять; утверждать4. v устраивать5. v устанавливать, выяснять, определятьfacts established by the Commission — факты, установленные комиссией
6. v приняться7. v укоренить, вкоренить8. v назначать, устраивать; возводить9. v издавать; устанавливать; вводить10. v постановлять, устанавливатьas established by law — как установлено законом, в установленном порядке
11. v юр. доказывать12. v юр. юр. редк. передавать права13. v юр. заложить14. v юр. разбить15. v юр. воен. развёртывать16. v юр. фин. открыватьСинонимический ряд:1. enact (verb) appoint; authorise; authorize; constitute; decree; enact; legislate; make; ordain; promulgate2. erect (verb) build up; construct; erect; hammer out; set up3. found (verb) base; bottom; build; constitute; create; ensconce; form; found; ground; initiate; install; institute; locate; organize; predicate; rest; root in; situate; start; stay4. set (verb) fix; install; lay; place; put; seat; set; settle; stick5. start (verb) create; institute; organise; originate; start6. verify (verb) ascertain; authenticate; bear out; confirm; corroborate; demonstrate; determine; find out; learn; make out; prove; show; substantiate; validate; verifyАнтонимический ряд:confute; conjecture; controvert; defeat; destroy; disprove; dissolve; guess; invalidate; liquidate; misstate; overcome; overthrow; uproot -
10 установить законом
Makarov: establish by decreeУниверсальный русско-английский словарь > установить законом
-
11 установленный законом
1) General subject: statutory3) Diplomatic term: establish by decree4) Taxes: set forth in the law5) International law: (RU-EN-RU.COM established by law (Глоссарий к Европейской конвенции о защите прав человека)Универсальный русско-английский словарь > установленный законом
-
12 sanciō
sanciō sānxī, sānctus, īre [1 SAC-].—Of a law or treaty, to make sacred, render inviolable, fix unalterably, establish, appoint, decree, ordain, confirm, ratify, enact: quas (leges) senatus de ambitu sanciri voluerit: sanciendo novam legem, Ne quis, etc., L.: tabulas, H.: haec igitur lex sanciatur, ut, etc.: quod populus plebesve sanxit: cum sancienda sint consulum imperia, aut abroganda, L.: foedus, ratify, L.: foedera fulmine, V.— To ratify, confirm, consecrate, enact, approve: at hoc leges non sanciunt, ordain: consularis lex sanxit, ne, etc.: contra quam sanctum legibus erat, L.: ne res efferatur, ut iure iurando ac fide sanciatur, petunt, Cs.: coetibus ac sacrificiis conspirationem civitatium, Ta.: inhumanissimā lege sanxerunt, ut, etc.. habent legibus sanctum, Si quis... uti, etc., Cs.: de quibus confirmandis et sanciendis legem laturus est: fide sanxerunt liberos Tarentinos leges habituros, L.— To forbid under penalty, condemn with a sanction, enact a penalty against: incestum pontifices supplicio sanciunto: observantiam poenā: quod Athenis exsecrationibus publicis sanctum est: Solon capite sanxit, si qui, etc., made it a capital offence.* * *sancire, sanxi, sanctus V TRANSconfirm, ratify; sanction; fulfil (prophesy); enact (law); ordain; dedicate -
13 закон
юр.law; (акт) act, statuteвводить законы — to make / to introduce laws
вводить закон в действие — to enact / to implement the law, to put the law into effect / operation
вступать в силу как закон — to become law, to enter in force
вступить в противоречие с законом — to come into conflict with law, to contradict the law
изымать из-под действия закона — to except from operation of the law, to exempt
нарушать закон — to break / to infringe / to contravene / to violate / to disobey a law
издать закон — to make / to issue a law обнародовать закон to promulgate / to issue the law
обходить закон — to evade the law, to go beyond the law
отменять закон — to abrogate / to annul / to repeal an act / a law, to abate a law
преступать закон — to transgress / to violate / to break the law
принимать закон — to adopt / to pass legislation / a law
соблюдать закон — to follow / to observe / to abide by / to comply with the law
устанавливать законом — to establish by decree / law
эти законы скорее разрешают, чем предписывают — these laws are permissive rather than mandatory
соответствующий закону, установленный законом — statutory
действующие законы — laws in force / vigour, active laws
драконовские законы — Draconic / harsh / rigorous laws
избирательный закон — election / electoral law
неписаный закон — imperscriptible law / right, unwritten code / law
непреложный закон — indefeasible law, unalterable law
основной закон — fundamental / basic law
введение закона в силу, принятие закона — enactment
законы об охоте — hunting / game laws
закон о приостановке конституционных гарантий — Coercion Act / Bill
закон о пэрстве (1963 г., предоставляет право пэрам на отказ от титула, что даёт им возможность баллотироваться в палату общин, Великобритания) — Peerage Act
закон об обороне — defence act, act of defence
закон об образовании новой "территории" или превращении "территории" в штат (США) — organic act
закон об освобождении от уголовной ответственности (Великобритания) — Act / Bill of Indemnity
нарушение закона — offence against the law, breach / contravention / infringement / transgression / violation of the law
в нарушение законов — in contravention / violation of the law
несоблюдение / неисполнение законов — failure to comply with the laws
отмена закона — abrogation / repeal of the law
подписание закона (президентом, королём) — enactment
постановляющая часть / преамбула закона — enacting clause
свод законов — code, code of laws, statute book; corpus juris лат.
вопреки закону — against / contrary / in spite of the law, unlawfully
-
14 sancio
sancĭo, xi, ctum, 4 ( pluperf. sancierat, Pompon. ap. Diom. p. 368 P.; id. ap. Prisc. p. 904 ib.:I.sancivi,
Prisc. 904; Diom. 368; part. perf. sancitum, Lucr. 1, 587; Cass. Sev. ap. Diom. l. l.), v. a. [Sanscr. root sac, sak, to accompany, honor (cf. sequor); whence also sacer; cf. Gr. HaG, hagios, hagnos], to render sacred or inviolable by a religious act; to appoint as sacred or inviolable.Lit., mostly of legal ordinances or other public proceedings, to fix unalterably; to establish, appoint, decree, ordain; also, to make irrevocable or unalterable; to enact, confirm, ratify, sanction (freq. and class.; cf.: caveo, scisco).A.Sancire legem (jus, foedus, etc.):B.legibus istis, quas senatus de ambitu sancire voluerit, etc.,
Cic. Planc. 18, 44:Cretum leges, quas sive Juppiter sive Minos sanxit,
id. Tusc. 2, 14, 34; cf.:quasdam leges ex integro sanxit,
Suet. Aug. 34; and:sancire legem, Ne quis, etc.,
Liv. 3, 55:tabulas Quas bis quinque viri sanxerunt,
Hor. Ep. 2, 1, 24:quam temere in nosmet legem sancimus iniquam,
id. S. 1, 3, 67:legem sanciendo,
Liv. 3, 55 et saep.— Pass.:haec igitur lex sanciatur, ut, etc.,
Cic. Lael. 12, 40, and 13, 44; cf.:M. Valerius consul de provocatione legem tulit diligentius sanctam,
Liv. 10, 9:sacrosanctum esse nihil potest, nisi quod populus plebesve sanxisset,
Cic. Balb. 14, 33:sanxisset jura nobis,
id. Rep. 3, 11, 18: jus utile civitati, Pompon. ap. Prisc. p. 904:in quibus (legibus) illa eadem sancta sunt,
Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123:cum aut morte tuā sancienda sint consulum imperia, aut impunitate in perpetuum abroganda,
Liv. 8, 7:SENTENTIAM,
Inscr. Orell. 4405:foedus,
to ratify the treaty, Liv. 1, 24; so Cic. Sest. 10, 24:foedera sanguine,
id. post Red. ad Quir. 5, 13; Liv. 23, 8 fin.; 25, 16; Tac. A. 12, 46; cf. poet.:foedera fulmine,
Verg. A. 12, 200.—Sancire lege (edicto, etc.) aliquid, de aliquā re, ut, ne, etc.:(β).alia moribus confirmarunt, sanxerunt autem alia legibus,
Cic. Rep. 1, 2, 2; cf.:genus id agrorum certo capite legis confirmari atque sanciri,
id. Agr. 3, 1, 3:quod aedilis plebis fuisset, contra quam sanctum legibus erat,
Liv. 30, 19:ne res efferatur jurejurando ac fide sanciatur petunt,
Caes. B. G. 7, 2; cf. Liv. 39, 37:neque enim rogationibus plebisve scitis sancta sunt ista praecepta,
Quint. 2, 13, 6:coetibus ac sacrificiis conspirationem civitatum,
Tac. Agr. 27:eadem fuit (causa) nihil de hac re lege sanciendi,
Liv. 34, 4:nihil lege ullā in alios sanxit,
Just. 3, 2, 8:de jure praediorum sanctum apud nos est jure civili, ut, etc.,
Cic. Off. 3, 16, 65:inhumanissimā lege sanxerunt, ut, etc.,
id. Rep. 2, 37, 63; cf.:habeat legibus sanctum, Si quis...uti, etc.,
Caes. B. G. 6, 20:lege naturae, communi jure gentium sanctum est, ut, etc.,
Cic. Har. Resp. 14, 32:primo duodecim tabulis sanctum, ne quis, etc.,
Tac. A. 6, 16:Flaccus sanxit edicto, ne, etc.,
Cic. Fl. 28, 67:in omne tempus gravi documento sancirent, ne, etc.,
Liv. 28, 19:nec, quominus id postea liceret, ulla lex sanxit,
Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 3.—Without abl.:C.de quibus confirmandis et sanciendis legem comitiis centuriatis laturus est,
Cic. Phil. 10, 8, 17; cf.:acta Caesaris,
id. Att. 14, 21, 2:quae dubia sunt, per vos sancire vult,
id. Agr. 3 4, 13:augurem Jovis optimi maximi,
id. Phil. 13, 5, 12:cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum non erat,
id. Rosc. Am. 25, 70:quid est, quod tam accurate tamque diligenter caveat et sanciat, ut heredes sui, etc.,
id. Fin. 2, 31, 101.—With acc. and inf.:D.rursus fide sanxerunt liberos Tarentinos leges suaque omnia habituros,
Liv. 25, 8:omnes liberos esse sanxit,
Suet. Claud. 25.—Lex sancit, decrees, ordains (with acc. or obj.-clause):E.at hoc Valeria lex non dicit, Corneliae leges non sanciunt,
Cic. Agr. 3, 2, 8:consularis lex sanxit, ne qui magistratus sine provocatione crearetur,
id. Rep. 2, 31, 54; cf.:res et ab naturā profectas et ab consuetudine probatas, legum metus et religio sanxit,
id. Inv. 2, 53, 160.—Poet., with relative-clause:F.quid quaeque queant, per foedera naturaï, Quid porro nequeant, sancitum quandoquidem exstat,
Lucr. 1, 587. —To render sacred to any one, to devote, consecrate, dedicate:II.sancire alicui carmina,
Stat. S. 3, 3, 215; cf. id. Th. 11, 344: templum, Coripp. 4, 264.—Transf., to forbid under pain of punishment, to enact a penalty against (very rare):A.incestum pontifices supplicio sanciunto,
Cic. Leg. 2, 9, 22; cf.:noxiae poena par esto, ut in suo vitio quisque plectatur: vis capite, avaritia multa, honoris cupiditas ignominiā sanciatur,
id. ib. 3, 20, 46; id. Planc. 19, 47:hoc (sc. insidiae) quamquam video neque more turpe haberi, neque aut lege sanciri aut jure civili: tamen naturae lege sanctum est,
id. Off. 3, 17, 69:erranti viam non monstrare, quod Athenis exsecrationibus publicis sanctum est,
id. ib. 3, 13, 55:Solon capite sanxit, si qui in seditione non alterius utrius partis fuisset,
made it a capital offence, id. Att. 10, 1, 2.—With abl. of fine:injurias factas quinque et viginti assibus sanxerunt,
Gell. 20, 1, 31.—Hence, sanc-tus, a, um, P. a.Orig., rendered sacred, established as inviolable, i. e. sacred, inviolable (whereas sacer signifies consecrated to a deity. Thus, e. g., a temple, grove, or the like, is sacer locus;B.but sanctus locus is any public place which it is forbidden to injure or disturb. A sacer locus is also sanctus, but the converse is not always true): proprie dicimus sancta, quae neque sacra neque profana sunt, sed sanctione quādam confirmata, ut leges sanctae sunt, quia sanctione quādam sunt subnixae. Quod enim sanctione quādam subnixum est, id sanctum est, etsi deo non sit consecratum,
Dig. 1, 8, 9:sanctum est, quod ab injuriā hominum defensum atque munitum est...In municipiis quoque muros esse sanctos,
ib. 1, 8, 8; cf.:sanctae res, veluti muri et portae,
ib. 1, 8, 1:campus,
Cic. Rab. Perd. 4, 11:tribuni ejus (plebis) essent sanctique sunto,
id. Leg. 3, 3, 9 (cf. sacrosanctus):societas,
id. Off. 1, 8, 26; id. Rep. 1, 32, 49:fides induciarum,
Liv. 8, 37:nullum esse officium, nullum jus tam sanctum atque integrum, quod non ejus scelus atque perfidia violarit et imminuerit,
Cic. Rosc. Am. 38, 109; so,officium,
id. Quint. 6, 26:poëtae...poëtae nomen,
id. Arch. 8, 18 sq. —Hence, aerarium sanctius, a special treasure of the State, which was only to be used in cases of extreme necessity (v. aerarium).—Of persons:hospites ab injuriā prohibent sanctosque habent,
Caes. B. G. 6, 23:ut vestris etiam legionibus sanctus essem,
Cic. Phil. 2, 24, 60:uxor,
Phaedr. 3, 10, 30.—Because to the idea of inviolability is readily attached that of exalted worth, of sacredness, or divinity (as, on the contrary, our word sacred afterward received the meaning of inviolable, e. g. sacred rights, a sacred promise, sacred honor, etc.), sanctus denotes,Venerable, august, divine, sacred, pure, holy (very freq. and class.); of a divinity, and of things in any way belonging to one: Saturno sancte create, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 607 Vahl.): Juno Saturnia sancta dearum, id. ap. Serv. ad Verg. A. 4, 576 (Ann. v. 65 ib.): teque pater Tiberine (veneror) tuo cum flumine sancto, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.):2.numen,
Lucr. 5, 309; 6, 70:sedes deum,
id. 5, 147; Cic. Rep. 5, 5, 7:fana,
Lucr. 5, 74:delubra,
id. 6, 417; 6, 1272:sanctus augustusque fons,
Cic. Tusc. 5, 12, 36:sanctior dies (with sollemnis),
Hor. C. 4, 11, 17:ignes (of a sacrifice),
Verg. A. 3, 406 et saep.—After Augustus,
a title given to the emperors, Ov. F. 2, 127; Val. Fl. 1, 11:sanctius et reverentius est visum nomen Augusti,
Flor. 4, 12, 66:intra limina sanctioris aulae,
Mart. 5, 6, 8 (al. aevi):amicitiae sanctum et venerabile nomen,
Ov. Tr. 1, 8, 15:libertas,
Liv. 3, 52:pudicitia,
id. 3, 52.—Of character, morally pure, good, innocent, pious, holy, just, etc. (freq. and class.): cum esset ille vir exemplum innocentiae, cumque illo nemo neque integrior esset in civitate neque sanctior, Cic. de Or. 1, 53, 229; cf.:C.sanctissimi viri,
id. Lael. 11, 39:homines frugalissimi, sanctissimi,
id. Fl. 29, 71:sancti et religiosi,
id. Rosc. Com. 15, 44; cf.:qui sunt sancti, qui religionum colentes,
id. Planc. 33, 80:vir in publicis religionibus foederum sanctus et diligens,
id. Verr. 2, 5, 19, § 49: veteres et sancti viri, Sall. Fragm. ap. Macr. S. 2, 9:sanctius consilium,
Liv. 30, 16; cf.:jura magistratusque legunt sanctumque senatum,
Verg. A. 1, 426:da (mihi) justo sanctoque videri,
Hor. Ep. 1, 16, 61:Dareus ut erat sanctus et mitis,
Curt. 3, 8, 5:amores,
pure, chaste, Cic. Fin. 3, 20, 68; cf.:virgines,
Hor. C. 1, 2, 27:sanctissima conjux,
Verg. A. 11, 158:pudor,
Tib. 1, 3, 83:mores (with pudicitia),
Juv. 10, 298 et saep.:me quidem id multo magis movet, quod mihi est et sanctius antiquius,
Cic. Att. 12, 19, 4:quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducatur?
id. Rosc. Com. 2, 6; cf.:est et sancta et gravis oratio (Calvi),
Quint. 10, 1, 115; so comp.:oratio,
id. 8, 3, 24:genus orationis,
id. 4, 2, 125:eloquentia,
Tac. Or. 4:manus sanctas habere,
Val. Max. 2, 2, 8:sanctissima disciplina (Stoicorum),
Gell. 1, 2, 7; cf. Lucr. 3, 371. —In eccl. Lat., substt.1.sanctus, i, m., a saint, holy man:2.sancti tui,
Vulg. 2 Par. 6, 41:omnes sancti ejus,
id. Psa. 30, 24. —sanctum, i, n., a holy place; esp.:sanctum sanctorum,
Vulg. Exod. 26, 34 et saep.:in sancto habitas,
id. Psa. 21, 4.—Also in plur.:sancta sanctorum,
Vulg. Exod. 40, 11 et saep.: violare sancta, id. Judith, 9, 11. — Adv.: sanctē (acc. to B.), solemnly, conscientiously, scrupulously, religiously, with holy awe, etc.:jurare,
Plaut. Capt. 4, 2, 112; Ter. Hec. 1, 1, 4:adjurare,
Plaut. Cist. 2, 3, 27; Ter. Hec. 2, 2, 26:nimis sancte pius,
Plaut. Rud. 4, 7, 8; cf.:pie sancteque colimus naturam excellentem,
Cic. N. D. 1, 20, 56:auguste sancteque consecrare,
id. ib. 2, 24, 62:disce verecundo sanctius ore loqui,
Mart. 8, 1, 2:multa sunt severius scripta quam in antiquis legibus et sanctius,
Cic. Rab. Post. 4, 8:se sanctissime gerere,
id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 13:te sancte precor,
Liv. 2, 10:illae (tabulae) servantur sancte,
scrupulously, religiously, Cic. Rosc. Com. 2, 7; cf.:me ea, quae tibi promitto ac recipio, sanctissime esse observaturum,
id. Fam. 5, 8, 5:virgines tam sancte habuit,
Curt. 3, 12, 21:exempla conservatae sanctissime utrobique opinionis,
Quint. 1, 2, 4:apud Sallustium dicta sancte et antique,
purely, chastely, id. 8, 3, 44. -
15 sanctum
sancĭo, xi, ctum, 4 ( pluperf. sancierat, Pompon. ap. Diom. p. 368 P.; id. ap. Prisc. p. 904 ib.:I.sancivi,
Prisc. 904; Diom. 368; part. perf. sancitum, Lucr. 1, 587; Cass. Sev. ap. Diom. l. l.), v. a. [Sanscr. root sac, sak, to accompany, honor (cf. sequor); whence also sacer; cf. Gr. HaG, hagios, hagnos], to render sacred or inviolable by a religious act; to appoint as sacred or inviolable.Lit., mostly of legal ordinances or other public proceedings, to fix unalterably; to establish, appoint, decree, ordain; also, to make irrevocable or unalterable; to enact, confirm, ratify, sanction (freq. and class.; cf.: caveo, scisco).A.Sancire legem (jus, foedus, etc.):B.legibus istis, quas senatus de ambitu sancire voluerit, etc.,
Cic. Planc. 18, 44:Cretum leges, quas sive Juppiter sive Minos sanxit,
id. Tusc. 2, 14, 34; cf.:quasdam leges ex integro sanxit,
Suet. Aug. 34; and:sancire legem, Ne quis, etc.,
Liv. 3, 55:tabulas Quas bis quinque viri sanxerunt,
Hor. Ep. 2, 1, 24:quam temere in nosmet legem sancimus iniquam,
id. S. 1, 3, 67:legem sanciendo,
Liv. 3, 55 et saep.— Pass.:haec igitur lex sanciatur, ut, etc.,
Cic. Lael. 12, 40, and 13, 44; cf.:M. Valerius consul de provocatione legem tulit diligentius sanctam,
Liv. 10, 9:sacrosanctum esse nihil potest, nisi quod populus plebesve sanxisset,
Cic. Balb. 14, 33:sanxisset jura nobis,
id. Rep. 3, 11, 18: jus utile civitati, Pompon. ap. Prisc. p. 904:in quibus (legibus) illa eadem sancta sunt,
Cic. Verr. 2, 2, 50, § 123:cum aut morte tuā sancienda sint consulum imperia, aut impunitate in perpetuum abroganda,
Liv. 8, 7:SENTENTIAM,
Inscr. Orell. 4405:foedus,
to ratify the treaty, Liv. 1, 24; so Cic. Sest. 10, 24:foedera sanguine,
id. post Red. ad Quir. 5, 13; Liv. 23, 8 fin.; 25, 16; Tac. A. 12, 46; cf. poet.:foedera fulmine,
Verg. A. 12, 200.—Sancire lege (edicto, etc.) aliquid, de aliquā re, ut, ne, etc.:(β).alia moribus confirmarunt, sanxerunt autem alia legibus,
Cic. Rep. 1, 2, 2; cf.:genus id agrorum certo capite legis confirmari atque sanciri,
id. Agr. 3, 1, 3:quod aedilis plebis fuisset, contra quam sanctum legibus erat,
Liv. 30, 19:ne res efferatur jurejurando ac fide sanciatur petunt,
Caes. B. G. 7, 2; cf. Liv. 39, 37:neque enim rogationibus plebisve scitis sancta sunt ista praecepta,
Quint. 2, 13, 6:coetibus ac sacrificiis conspirationem civitatum,
Tac. Agr. 27:eadem fuit (causa) nihil de hac re lege sanciendi,
Liv. 34, 4:nihil lege ullā in alios sanxit,
Just. 3, 2, 8:de jure praediorum sanctum apud nos est jure civili, ut, etc.,
Cic. Off. 3, 16, 65:inhumanissimā lege sanxerunt, ut, etc.,
id. Rep. 2, 37, 63; cf.:habeat legibus sanctum, Si quis...uti, etc.,
Caes. B. G. 6, 20:lege naturae, communi jure gentium sanctum est, ut, etc.,
Cic. Har. Resp. 14, 32:primo duodecim tabulis sanctum, ne quis, etc.,
Tac. A. 6, 16:Flaccus sanxit edicto, ne, etc.,
Cic. Fl. 28, 67:in omne tempus gravi documento sancirent, ne, etc.,
Liv. 28, 19:nec, quominus id postea liceret, ulla lex sanxit,
Cic. Ep. ad Brut. 1, 5, 3.—Without abl.:C.de quibus confirmandis et sanciendis legem comitiis centuriatis laturus est,
Cic. Phil. 10, 8, 17; cf.:acta Caesaris,
id. Att. 14, 21, 2:quae dubia sunt, per vos sancire vult,
id. Agr. 3 4, 13:augurem Jovis optimi maximi,
id. Phil. 13, 5, 12:cum de eo nihil sanxerit, quod antea commissum non erat,
id. Rosc. Am. 25, 70:quid est, quod tam accurate tamque diligenter caveat et sanciat, ut heredes sui, etc.,
id. Fin. 2, 31, 101.—With acc. and inf.:D.rursus fide sanxerunt liberos Tarentinos leges suaque omnia habituros,
Liv. 25, 8:omnes liberos esse sanxit,
Suet. Claud. 25.—Lex sancit, decrees, ordains (with acc. or obj.-clause):E.at hoc Valeria lex non dicit, Corneliae leges non sanciunt,
Cic. Agr. 3, 2, 8:consularis lex sanxit, ne qui magistratus sine provocatione crearetur,
id. Rep. 2, 31, 54; cf.:res et ab naturā profectas et ab consuetudine probatas, legum metus et religio sanxit,
id. Inv. 2, 53, 160.—Poet., with relative-clause:F.quid quaeque queant, per foedera naturaï, Quid porro nequeant, sancitum quandoquidem exstat,
Lucr. 1, 587. —To render sacred to any one, to devote, consecrate, dedicate:II.sancire alicui carmina,
Stat. S. 3, 3, 215; cf. id. Th. 11, 344: templum, Coripp. 4, 264.—Transf., to forbid under pain of punishment, to enact a penalty against (very rare):A.incestum pontifices supplicio sanciunto,
Cic. Leg. 2, 9, 22; cf.:noxiae poena par esto, ut in suo vitio quisque plectatur: vis capite, avaritia multa, honoris cupiditas ignominiā sanciatur,
id. ib. 3, 20, 46; id. Planc. 19, 47:hoc (sc. insidiae) quamquam video neque more turpe haberi, neque aut lege sanciri aut jure civili: tamen naturae lege sanctum est,
id. Off. 3, 17, 69:erranti viam non monstrare, quod Athenis exsecrationibus publicis sanctum est,
id. ib. 3, 13, 55:Solon capite sanxit, si qui in seditione non alterius utrius partis fuisset,
made it a capital offence, id. Att. 10, 1, 2.—With abl. of fine:injurias factas quinque et viginti assibus sanxerunt,
Gell. 20, 1, 31.—Hence, sanc-tus, a, um, P. a.Orig., rendered sacred, established as inviolable, i. e. sacred, inviolable (whereas sacer signifies consecrated to a deity. Thus, e. g., a temple, grove, or the like, is sacer locus;B.but sanctus locus is any public place which it is forbidden to injure or disturb. A sacer locus is also sanctus, but the converse is not always true): proprie dicimus sancta, quae neque sacra neque profana sunt, sed sanctione quādam confirmata, ut leges sanctae sunt, quia sanctione quādam sunt subnixae. Quod enim sanctione quādam subnixum est, id sanctum est, etsi deo non sit consecratum,
Dig. 1, 8, 9:sanctum est, quod ab injuriā hominum defensum atque munitum est...In municipiis quoque muros esse sanctos,
ib. 1, 8, 8; cf.:sanctae res, veluti muri et portae,
ib. 1, 8, 1:campus,
Cic. Rab. Perd. 4, 11:tribuni ejus (plebis) essent sanctique sunto,
id. Leg. 3, 3, 9 (cf. sacrosanctus):societas,
id. Off. 1, 8, 26; id. Rep. 1, 32, 49:fides induciarum,
Liv. 8, 37:nullum esse officium, nullum jus tam sanctum atque integrum, quod non ejus scelus atque perfidia violarit et imminuerit,
Cic. Rosc. Am. 38, 109; so,officium,
id. Quint. 6, 26:poëtae...poëtae nomen,
id. Arch. 8, 18 sq. —Hence, aerarium sanctius, a special treasure of the State, which was only to be used in cases of extreme necessity (v. aerarium).—Of persons:hospites ab injuriā prohibent sanctosque habent,
Caes. B. G. 6, 23:ut vestris etiam legionibus sanctus essem,
Cic. Phil. 2, 24, 60:uxor,
Phaedr. 3, 10, 30.—Because to the idea of inviolability is readily attached that of exalted worth, of sacredness, or divinity (as, on the contrary, our word sacred afterward received the meaning of inviolable, e. g. sacred rights, a sacred promise, sacred honor, etc.), sanctus denotes,Venerable, august, divine, sacred, pure, holy (very freq. and class.); of a divinity, and of things in any way belonging to one: Saturno sancte create, Enn. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 607 Vahl.): Juno Saturnia sancta dearum, id. ap. Serv. ad Verg. A. 4, 576 (Ann. v. 65 ib.): teque pater Tiberine (veneror) tuo cum flumine sancto, id. ap. Macr. S. 6, 1 (Ann. v. 55 ib.):2.numen,
Lucr. 5, 309; 6, 70:sedes deum,
id. 5, 147; Cic. Rep. 5, 5, 7:fana,
Lucr. 5, 74:delubra,
id. 6, 417; 6, 1272:sanctus augustusque fons,
Cic. Tusc. 5, 12, 36:sanctior dies (with sollemnis),
Hor. C. 4, 11, 17:ignes (of a sacrifice),
Verg. A. 3, 406 et saep.—After Augustus,
a title given to the emperors, Ov. F. 2, 127; Val. Fl. 1, 11:sanctius et reverentius est visum nomen Augusti,
Flor. 4, 12, 66:intra limina sanctioris aulae,
Mart. 5, 6, 8 (al. aevi):amicitiae sanctum et venerabile nomen,
Ov. Tr. 1, 8, 15:libertas,
Liv. 3, 52:pudicitia,
id. 3, 52.—Of character, morally pure, good, innocent, pious, holy, just, etc. (freq. and class.): cum esset ille vir exemplum innocentiae, cumque illo nemo neque integrior esset in civitate neque sanctior, Cic. de Or. 1, 53, 229; cf.:C.sanctissimi viri,
id. Lael. 11, 39:homines frugalissimi, sanctissimi,
id. Fl. 29, 71:sancti et religiosi,
id. Rosc. Com. 15, 44; cf.:qui sunt sancti, qui religionum colentes,
id. Planc. 33, 80:vir in publicis religionibus foederum sanctus et diligens,
id. Verr. 2, 5, 19, § 49: veteres et sancti viri, Sall. Fragm. ap. Macr. S. 2, 9:sanctius consilium,
Liv. 30, 16; cf.:jura magistratusque legunt sanctumque senatum,
Verg. A. 1, 426:da (mihi) justo sanctoque videri,
Hor. Ep. 1, 16, 61:Dareus ut erat sanctus et mitis,
Curt. 3, 8, 5:amores,
pure, chaste, Cic. Fin. 3, 20, 68; cf.:virgines,
Hor. C. 1, 2, 27:sanctissima conjux,
Verg. A. 11, 158:pudor,
Tib. 1, 3, 83:mores (with pudicitia),
Juv. 10, 298 et saep.:me quidem id multo magis movet, quod mihi est et sanctius antiquius,
Cic. Att. 12, 19, 4:quod apud omnes leve et infirmum est, id apud judicem grave et sanctum esse ducatur?
id. Rosc. Com. 2, 6; cf.:est et sancta et gravis oratio (Calvi),
Quint. 10, 1, 115; so comp.:oratio,
id. 8, 3, 24:genus orationis,
id. 4, 2, 125:eloquentia,
Tac. Or. 4:manus sanctas habere,
Val. Max. 2, 2, 8:sanctissima disciplina (Stoicorum),
Gell. 1, 2, 7; cf. Lucr. 3, 371. —In eccl. Lat., substt.1.sanctus, i, m., a saint, holy man:2.sancti tui,
Vulg. 2 Par. 6, 41:omnes sancti ejus,
id. Psa. 30, 24. —sanctum, i, n., a holy place; esp.:sanctum sanctorum,
Vulg. Exod. 26, 34 et saep.:in sancto habitas,
id. Psa. 21, 4.—Also in plur.:sancta sanctorum,
Vulg. Exod. 40, 11 et saep.: violare sancta, id. Judith, 9, 11. — Adv.: sanctē (acc. to B.), solemnly, conscientiously, scrupulously, religiously, with holy awe, etc.:jurare,
Plaut. Capt. 4, 2, 112; Ter. Hec. 1, 1, 4:adjurare,
Plaut. Cist. 2, 3, 27; Ter. Hec. 2, 2, 26:nimis sancte pius,
Plaut. Rud. 4, 7, 8; cf.:pie sancteque colimus naturam excellentem,
Cic. N. D. 1, 20, 56:auguste sancteque consecrare,
id. ib. 2, 24, 62:disce verecundo sanctius ore loqui,
Mart. 8, 1, 2:multa sunt severius scripta quam in antiquis legibus et sanctius,
Cic. Rab. Post. 4, 8:se sanctissime gerere,
id. Q. Fr. 1, 2, 4, § 13:te sancte precor,
Liv. 2, 10:illae (tabulae) servantur sancte,
scrupulously, religiously, Cic. Rosc. Com. 2, 7; cf.:me ea, quae tibi promitto ac recipio, sanctissime esse observaturum,
id. Fam. 5, 8, 5:virgines tam sancte habuit,
Curt. 3, 12, 21:exempla conservatae sanctissime utrobique opinionis,
Quint. 1, 2, 4:apud Sallustium dicta sancte et antique,
purely, chastely, id. 8, 3, 44. -
16 statuo
stătŭo, ui, utum, 3, v. a. [statum, sup. of sto], to cause to stand (cf.: colloco, pono).I.Corporeally.A. 1.To set up, set in the ground, erect:2.ibi arbores pedicino in lapide statuito,
Cato, R. R. 18:inter parietes arbores ubi statues,
id. ib.:stipites statuito,
id. ib.:palis statutis crebris,
Varr. R. R. 1, 14 init.:pedamenta jacentia statuenda,
are to be raised, Col. 4, 26:pedamentum inter duas vitis,
Plin. 17, 22, 21, § 194:hic statui volo primum aquilam,
the standard of the troops, Plaut. Pers. 5, 1, 7:signifer, statue signum,
plant the ensign, Liv. 5, 55, 1; Val. Max. 1, 5, 1.—To plant (rare):3. a.eodem modo vineam statuito, alligato, flexatoque uti fuerit,
Plin. 17, 22, 35, § 198:agro qui statuit meo Te, triste lignum (i. e. arborem),
Hor. C. 2, 13, 10.—Without specifying the place:b.ollam statuito cum aqua,
let a jar stand with water, Cato, R. R. 156 (157):crateras magnos statuunt, i. e. on the table,
Verg. A. 1, 724; so,crateras laeti statuunt,
id. ib. 7, 147: haec carina satis probe fundata et bene statuta est, well placed, i. e. so that the hull stands perpendicularly (cf.:bene lineatam carinam collocavit, v. 42),
Plaut. Mil. 3, 3, 44:nec quidquam explicare, nec statuere potuerant, nec quod statutum esset, manebat, omnia perscindente vento,
Liv. 21, 58, 7:eo die tabernacula statui passus non est,
to pitch, Caes. B. C. 1, 81; so, aciem statuere, to draw up an army:aciem quam arte statuerat, latius porrigit,
Sall. J. 52, 6.—With designation of the place by in and abl.; by adv. of place; by ante, apud, ad, circa, super, and acc.; by pro and abl.; by abl. alone (very rare), or by in and acc. (very rare): signa domi pro supellectile statuere, Cato ap. Prisc. 7, 19, 95 (p. 782 P.):4. a.statuite hic lectulos,
Plaut. Pers. 5, 1, 7:etiamsi in caelo Capitolium statueretur,
Cic. Or. 3, 46, 180:statuitur Sollius in illo gladiatorum convivio... atuitur, ut dico, eques Romanus in Apronii convivio,
is taken to the banquet, id. Verr. 2, 3, 25, § 61 sq.:tabernacula in foro statuere,
Liv. 39, 46, 3:in principiis statuit tabernaculum,
Nep. Eum. 7, 1:in nostris castris tibi tabernaculum statue,
Curt. 5, 11, 6; 8, 13, 20:statui in medium undique conspicuum tabernaculum jussit,
id. 9, 6, 1:(sagittae) longae, nisi prius in terra statuerent arcum, haud satis apte imponuntur,
id. 8, 14, 19:sedes curules sacerdotum Augustalium locis, superque eas querceae coronae statuerentur,
Tac. A. 2, 83:donum deae apud Antium statuitur,
id. ib. 3, 71:pro rigidis calamos columnis,
Ov. F. 3, 529:jamque ratem Scythicis auster statuisset in oris,
Val. Fl. 3, 653:statuere vas in loco frigido,
Pall. Oct. 22.—Of living beings:capite in terram statuerem, Ut cerebro dispergat viam,
Ter. Ad. 3, 2, 18:qui capite ipse sua in statuit vestigia sese (= qui sese ipse capite in sua vestigia statuit),
i. e. stands on his head, Lucr. 4, 472:patrem ejus a mortuis excitasses, statuisses ante oculos,
Cic. Or. 1, 57, 245:captivos vinctos in medio statuit,
Liv. 21, 42, 1:ubi primum equus Curtium in vado statuit,
id. 1, 13, 5:quattuor cohortes in fronte statuit,
id. 28, 33, 12:ante se statuit funditores,
id. 42, 58, 10:puerum ad canendum ante tibicinem cum statuisset,
id. 7, 2, 9:procul in conspectu eum (Philopoemenem) statuerunt,
id. 39, 49, 11:media porta robora legionum, duabus circa portis milites levemque armaturam statuit,
id. 23, 16, 8:bovem ad fanum Dianae et ante aram statuit,
id. 1, 45, 6:cum Calchanta circa aram statuisset,
Val. Max. 8, 11, ext. 6:marium si qui eo loci statuisset,
id. 3, 1, 2 fin.:adulescentes ante Caesarem statuunt,
Tac. A. 4, 8:in fronte statuerat ferratos, in cornibus cohortes,
id. ib. 3, 45:puer quis Ad cyathum statuetur?
Hor. C. 1, 29, 8:tu cum pro vitula statuis dulcem Aulide natam Ante aras,
id. S. 2, 3, 199:et statuam ante aras aurata fronte juvencum,
Verg. A. 9, 627:clara regione profundi Aetheros innumeri statuerunt agmina cygni,
Stat. Th. 3, 525.—Of statues, temples, columns, altars, trophies, etc.; constr. with acc. alone, or acc. of the structure and dat. of the person for whom or in whose honor it is erected:b.siquidem mihi aram et statuam statuis,
Plaut. As. 3, 3, 122:huic statuam statui decet ex auro,
id. Bacch. 4, 4, 1:ne ego aurea pro statua vineam tibi statuam,
id. Curc. 1, 2, 52:eique statuam equestrem in rostris statui placere,
Cic. Phil. 5, 15, 41; so id. ib. 9, 5, 10; 9, 7, 16; id. Verr. 2, 2, 62, § 151; 2, 2, 20, § 48; so,simulacrum alicui statuere,
Val. Max. 1, 1, 8:effigiem,
Verg. A. 2, 184:Mancinus eo habitu sibi statuit quo, etc. (effigiem),
Plin. 34, 5, 10, § 18:simulacrum in curia,
Tac. A. 14, 12:quanam in civitate tempium statueretur,
id. ib. 4, 55:se primos templum urbis Romae statuisse,
id. ib. 4, 56; so id. ib. 4, 15:nec tibi de Pario statuam, Germanice, templum,
Ov. P. 4, 8, 31:templa tibi statuam, tribuam tibi turis honorem,
id. M. 14, 128:super terrae tumulum noluit quid statui nisi columellam,
Cic. Leg. 2, 26, 66:victimas atque aras diis Manibus statuentes,
Tac. A. 3, 2:statuitque aras e cespite,
Ov. M. 7, 240:statuantur arae,
Sen. Med. 579:aeneum statuerunt tropaeum,
Cic. Inv. 2, 23, 69:monumentum,
id. ib. § 70; so,in alio orbe tropaea statuere,
Curt. 7, 7, 14;so,
Plin. 3, 3, 4, § 18: ut illum di perdant qui primus statuit hic solarium, Plaut. Fragm. ap. Gell. 3, 3, 5:princeps Romanis solarium horologium statuisse L. Papirius Cursor proditur,
Plin. 7, 60, 60, § 213:a miliario in capite Romani fori statuto,
id. 3, 5, 9, § 66:carceres eo anno in Circo primum statuti,
Liv. 8, 20, 1:quo molem hanc immanis equi statuere?
Verg. A. 2, 150:multo altiorem statui crucem jussit,
Suet. Galb. 9:obeliscam,
Plin. 36, 9, 14, § 71:at nunc disturba quas statuisti machinas,
Plaut. Ps. 1, 5, 137:incensis operibus quae statuerat,
Nep. Milt. 7, 4:si vallum statuitur procul urbis illecebris,
Tac. A. 4, 2:castra in quinto lapide a Carthagine statuit,
Just. 22, 6, 9.—Poet. and in post-class. prose (rare):5.aliquem statuere = alicui statuam statuere: inter et Aegidas media statuaris in urbe,
Ov. H. 2, 67:statuarque tumulo hilaris et coronatus,
my statue will be erected, Tac. Dial. 13; so with two acc.: custodem medio statuit quam vilicus horto, whose statue he placed as protectress, etc., Mart. 3, 68, 9; cf.in double sense: nudam te statuet, i. e. nudam faciet (= nudabit fortunis), and statuam tibi nu dam faciet,
Mart. 4, 28, 8.—Of cities, etc., to establish, found, build (in class. prose usu. condo):B.Agamemnon tres ibi urbes statuit,
Vell. 1, 1, 2:urbem quam statuo vestra est,
Verg. A. 1, 573:urbom praeclaram,
id. ib. 4, 655:Persarum statuit Babylona Semiramis urbem,
Prop. 3, 11 (4, 10), 21:ibi civitatem statuerunt,
Just. 23, 1; so,licentia et impunitas asyla statuendi (= aperiendi),
Tac. A. 3, 60.—Hence, transf.: carmen statuere = carmen condere, to compose, devise a song:nunc volucrum... inexpertum carmen, quod tacita statuere bruma,
Stat. S. 4, 5, 12.—To cause to stand still, to stop (rare; cf.C.sisto, III. B.): navem extemplo statuimus,
Plaut. Bacch. 2, 3, 57:et statuit fessos, fessus et ipse, boves,
Prop. 4 (5), 9, 4:famuli hoc modo statuerunt aquas,
Arn. 1, p. 30: sanguinem, Oct. Hor. 4.—To cause to stand firm, strengthen, support (rare; = stabilire), only transf.: qui rem publicam certo animo adjuverit, statuerit, Att. ap. Cic. Sest. 56, 120 (Trag. Rel. v. 357 Rib.).II.Trop.A.To establish, constitute (= constituo).1.Esp.: exemplum or documentum (v. edo fin., and cf. Sen. Phoen. 320), to set forth an example or precedent for warning or imitation:2.statuite exemplum impudenti, date pudori praemium,
Plaut. Rud. 3, 2, 6:exemplum statuite in me ut adulescentuli Vobis placere studeant potius quam sibi,
Ter. Heaut. prol. 51; Auct. Her. 4, 35, 47:ut illi intellegere possint, in quo homine statueris exemplum hujus modi,
Cic. Verr. 2, 2, 45, § 111:in quos aliquid exempli populus Romanus statui putat oportere,
id. ib. 2, 3, 90, §210: statuam in te exemplum, ne quis posthac infelicibus miseriis patriae illudat,
Just. 8, 7, 14:documentum autem statui oportere, si quis resipiscat et antiquam societatem respiciat,
Liv. 24, 45, 5: statueretur immo [p. 1753] documentum, quo uxorem imperator acciperet, a precedent, Tac. A. 12, 6.—Jus statuere, to establish a principle or relation of law:3.ut (majores nostri) omnia omnium rerum jura statuerint,
Cic. Caecin. 12, 34: qui magistratum potestatemve habebit, si quid in aliquem novi juris statuerit, ipse quoque, adversario postulante, eodem jure uti debebit, if he has established any new principle of law, Edict. Praet. in Dig. 2, 2, 1, § 1:si quid injungere inferiori velis, id prius in te ac tuos si ipse juris statueris, facilius omnes oboedientes habeas,
if you first admit it against yourself, Liv. 26, 36, 3:si dicemus in omnibus aequabile jus statui convenire,
equal principles of law should be applied to all, Auct. Her. 3, 3, 4. —In gen., to establish by authority (of relations, institutions, rights, duties, etc.):4.(Numa) omnis partis religionis statuit sanctissime,
Cic. Rep. 2, 14, 26:hoc judicium sic exspectatur ut non unae rei statui, sed omnibus constitui putetur,
id. Tull. 15, 36:ad formandos animos statuendasque vitae leges, Quint. prooem. 14: sic hujus (virtutis) ut caelestium statuta magnitudo est,
Sen. Ep. 79, 10:vectigal etiam novum ex salaria annona statuerunt,
Liv. 29, 37, 2:novos statuere fines,
id. 42, 24, 8:neque eos quos statuit terminos observat,
id. 21, 44, 5:quibus rebus cum pax statuta esset,
Just. 5, 10, 8; so id. 25, 1, 1:sedesque ibi statuentibus,
id. 18, 5, 11.—With double acc., to constitute, appoint, create:B.Hirtius arbitrum me statuebat non modo hujus rei, sed totius consulatus sui,
Cic. Att. 14, 1, a, 2:telluris erum natura nec illum, nec quemquam constituit,
Hor. S. 2, 2, 130:de principatu (vinorum) se quisque judicem statuet,
Plin. 14, 6, 8, § 59:praefectus his statuitur Andragoras,
Just. 21, 4, 5.—To determine, fix, etc. (of temporal or local relations); constr. usually with acc. and dat. or acc. and gen.1.Modum statuere alicui or alicujus rei, to determine the manner, mode, or measure of, assign limits, restrictions or restraints to a thing or person, to impose restraints upon.(α).With dat.:(β).diuturnitati imperii modum statuendum putavistis,
that a limit should be assigned to the duration of his power, Cic. Imp. Pomp. 9, 26:statui mihi tum modum et orationi meae,
imposed restraints upon myself and my words, id. Verr. 2, 5, 63, § 163:non statuendo felicitati modum, nec cohibendo fortunam,
by not assigning any limits to his success, Liv. 30, 30, 23 (Pompeium) affirmabant, libertati publicae statuturum modum, Vell. 2, 40:cupidinibus statuat natura modum,
Hor. S. 1, 2, 111:quem modum sibi ipsa statuit (crudelitas)?
Val. Max. 9, 2 pr.:modum ipsae res statuunt (i. e. sibi),
Plin. 28, 15, 61, § 216:modum nuptiarum sumptibus statuerunt,
Just. 21, 4, 5:timori quem meo statuam modum?
Sen. Thyest. 483;and with finem: jam statui aerumnis modum et finem cladi,
id. Herc. Fur. 206. —With gen.:2.honestius te inimicitiarum modum statuere potuisse quam me humanitatis,
Cic. Sull. 17, 48:ipse modum statuam carminis,
Ov. Tr. 1, 11, 44:errorisque sui sic statuisse modum,
Prop. 3, 12 (4, 11), 36:modum statuunt fellis pondere denarii,
they limit the quantity of the gall to the weight of a denarius, Plin. 28, 19, 77, § 254.—Condicionem or legem alicui, to impose a condition or law upon one, to dictate, assign a condition to:3.hanc tu condicionem statuis Gaditanis,
Cic. Balb. 10, 25:providete ne duriorem vobis condicionem statuatis ordinique vestro quam ferre possit,
id. Rab. Post. 6, 15:alter eam sibi legem statuerat ut, etc.,
id. Phil. 10, 6, 12: pretio statuta lege ne modum excederet, etc., the law being assigned to the price that not, etc., i. e. the price being limited by the law, etc., Plin. 33, 7, 40, § 118:pacis legem universae Graeciae statuit,
Just. 9, 5, 2.—So with ellipsis of dat., to agree upon, stipulate:statutis condicionibus,
Just. 6, 1, 3:omnibus consentientibus Carthago conditur, statuto annuo vectigali pro solo urbis,
id. 18, 5, 14. —Finem, to assign or put an end to, make an end of:4.haud opinor commode Finem statuisse orationi militem,
Ter. Hec. 1, 2, 21:et finem statuit cuppedinis atque timoris,
Lucr. 6, 25:cum Fulvius Flaccus finem poenae eorum statuere cogeretur,
Val. Max. 3, 2, ext. 1: majores vestri omnium magnarum rerum et principia exorsi ab diis sunt, et finem statuerunt, finished, Liv. 45, 39, 10; so,terminum: nam templis numquam statuetur terminus aevi,
Stat. S. 3, 1, 180:cum consilii tui bene fortiterque suscepti eum tibi finem statueris, quem ipsa fortuna terminum nostrarum contentionum esse voluisset,
since you have assigned that end, Cic. Fam. 6, 22, 2.—Pretium alicui rei, to assign a price to something; fix, determine the price of something:5.quae probast mers, pretium ei statuit,
Plaut. Mil. 3, 1, 132:numquam avare pretium statui arti meae,
Ter. Heaut. prol. 48:statuit frumento pretium,
Tac. A. 2, 87; so with dat. understood:ut eos (obsides) pretio quantum ipsi statuissent patres redimi paterentur,
Liv. 45, 42, 7:pretium statuit (i. e. vecturae et sali),
id. 45, 29, 13; so with in and acc.: ut in singulas amphoras (vini) centeni nummi statuantur, that the price may be set down at 100 sesterces for an amphora, Plin. 14, 4, 6, § 56.—Statuere diem, horam, tempus, locum alicui rei, or alicui, or with dat. gerund., to assign or appoint a day, time, place, etc. (for the more usual diem dicere):6.statutus est comitiis dies,
Liv. 24, 27, 1:diem patrando facinori statuerat,
id. 35, 35, 15:multitudini diem statuit ante quam sine fraude liceret ab armis discedere,
Sall. C. 36, 2:dies insidiis statuitur,
id. J. 70, 3:ad tempus locumque colloquio statuendum,
Liv. 28, 35, 4:subverti leges quae sua spatia (= tempora) quaerendis aut potiundis honoribus statuerint,
Tac. A. 2, 36.—With ellipsis of dat.:observans quem statuere diem,
Mart. 4, 54, 6:noctem unam poscit: statuitur nox,
Tac. A. 13, 44.—Esp. in the part. statutus, fixed, appointed (in MSS. and edd. often confounded with status; v. sisto fin.):institum ut quotannis... libri diebus statutis (statis) recitarentur,
Suet. Claud. 42:ut die statuta omnes equos ante regiam producerent,
Just. 1, 10, 1:quaedam (genera) statutum tempus anni habent,
Plin. 17, 18, 30, § 135:fruges quoque maturitatem statuto tempore expectant,
Curt. 6, 3, 7:sacrificium non esse redditum statuto tempore,
id. 8, 2, 6:statuto tempore quo urbem Mithridati traderet,
Just. 16, 4, 9:cum ad statutam horam omnes convenissent,
id. 1, 10, 8:intra tempus statutum,
fixed by the law, Dig. 4, 4, 19 and 20.—To recount, count up, state (very rare): statue sex et quinquaginta annos, quibus mox divus Augustus rempublicam rexit: adice Tiberii tres et viginti... centum et viginti anni colliguntur, count, fix the number at, Tac. Or. 17:C.Cinyphiae segetis citius numerabis aristas... quam tibi nostrorum statuatur summa laborum,
Ov. P. 2, 7, 29.—To decide, determine, with reference to a result, to settle, fix, bring about, choose, make a decision.1.Of disputes, differences, questions, etc., between others.(α).With interrog.-clause:(β).ut statuatis hoc judicio utrum posthac amicitias clarorum virorum calamitati hominibus an ornamento esse malitis,
Cic. Balb. 28, 65:eam potestatem habetis ut statuatis utrum nos... semper miseri lugeamus, an, etc.,
id. Mil. 2, 4:in hoc homine statuatis, possitne senatoribus judicantibus homo nocentissim us pecuniosissimusque damnari,
id. Verr. 1, 16, 47:vos statuite, recuperatores, utra (sententia) utilior esse videatur,
id. Caecin. 27, 77:decidis tu statuisque quid iis ad denarium solveretur,
id. Quint. 4, 17:magni esse judicis statuere quid quemque cuique praestare oporteret,
id. Off. 3, 17, 70:mihi vero Pompeius statuisse videtur quid vos in judicando spectare oporteret,
id. Mil. 6, 15:semel (senatus) statuerent quid donatum Masinissae vellent,
Liv. 42, 23:nec quid faciendum modo sit statuunt, sed, etc.,
decide, dictate, id. 44, 22:nondum statuerat conservaret eum necne,
Nep. Eum. 11, 2:statutumque (est) quantum curules, quantum plebei pignoris caperent,
Tac. A. 13, 28: semel nobis esse statuendum quod consilium in illo sequamur, August. ap. Suet. Claud. 4. —With de:(γ).ut consules de Caesaris actis cognoscerent, statuerent, judicarent,
Cic. Att. 16, 16, B, 8:et collegas suos de religione statuisse, in senatu de lege statuturos,
id. ib. 4, 2, 4:ut de absente eo C. Licinius statueret ac judicaret,
Liv. 42, 22:si de summa rerum liberum senatui permittat rex statuendi jus,
id. 42, 62: qui ab exercitu ab imperatore eove cui de ea re statuendi potestas fuerit, dimissus erit, Edict. Praet. in Dig. 3, 2, 1.—Often with reference to punishment:cum de P. Lentulo ceterisque statuetis, pro certo habetote, vos simul de exercitu Catilinae decernere,
Sall. C. 52, 17:satis visum de Vestilia statuere,
to pass sentence against, Tac. A. 2, 85:jus statuendi de procuratoribus,
id. ib. 12, 54:facta patribus potestate statuendi de Caeciliano,
id. ib. 6, 7; so id. ib. 13, 28; cf. id. ib. 15, 14; 2, 85; Suet. Tib. 61 fin. —In partic.: de se statuere, to decide on, or dispose of one's self, i. e. of one's life, = to commit suicide:eorum qui de se statuebant humabantur corpora,
Tac. A. 6, 29.—With de and abl. and interrog.-clause:(δ).si quibusdam populis permittendum esse videatur ut statuant ipsi de suis rebus quo jure uti velint,
Cic. Balb. 8, 22.—With contra:(ε).consequeris tamen ut eos ipsos quos contra statuas aequos placatosque dimittas,
Cic. Or. 10, 34. —With indef. obj., usu. a neutr. pron.:(ζ).utrum igitur hoc Graeci statuent... an nostri praetores?
Cic. Fl. 12, 27:dixisti quippiam: fixum (i. e. id) et statutum est,
id. Mur. 30, 62:eoque utrique quod statuit contenti sunt,
Caes. B. C. 1, 87:senatus, ne quid absente rege statueret,
Liv. 39, 24, 13:maturato opus est, quidquid statuere placet (senatui),
id. 8, 13, 17:id ubi in P. Licinio ita statutum est,
id. 41, 15, 10:interrogatus quid ipse victorem statuere debere censeret,
Curt. 8, 14, 43:quid in futurum statuerim, aperiam,
Tac. A. 4, 37:utque rata essent quae procuratores sui in judicando statuerent,
Suet. Claud. 12;qul statuit aliquid parte inaudita altera, aequum licet statuerit, haud aequus fuit,
Sen. Med. 2, 199:non ergo quod libet statuere arbiter potest,
Dig. 4, 8, 32, § 15; cf.:earum rerum quas Caesar statuisset, decrevisset, egisset,
Cic. Att. 16, 16, C, 11.—With de or super and abl.:(η).vos de crudelissimis parricidis quid statuatis cunctamini?
Sall. C. 52, 31:nihil super ea re nisi ex voluntate filii statuere,
Suet. Tib. 13:ne quid super tanta re absente principe statueretur,
Tac. H. 4, 9.—Absol., mostly pass. impers.:(θ).ita expediri posse consilium ut pro merito cujusque statueretur,
Liv. 8, 14, 1:tunc ut quaeque causa erit statuetis,
id. 3, 53, 10:non ex rumore statuendum,
decisions should not be founded on rumors, Tac. A. 3, 69.—With cognoscere, to examine ( officially) and decide:2.petit ut vel ipse de eo causa cognita statuat, vel civitatem statuere jubeat,
Caes. B. G. 1, 19:consuli ut cognosceret statueretque senatus permiserat,
Liv. 39, 3, 2:missuros qui de eorum controversiis cognoscerent statuerentque,
id. 40, 20, 1; 45, 13, 11:quod causa cognita erit statuendum,
Dig. 2, 11, 2, § 8.—With reference to the mind of the subject, to decide, to make up one's mind, conclude, determine, be convinced, usu. with interrog.clause:D. 1.numquam intellegis, statuendum tibi esse, utrum illi homicidae sint an vindices libertatis,
Cic. Phil. 2, 12, 30:illud mirum videri solet, tot homines... statuere non potuisse, utrum judicem an arbitrum, rem an litem dici oporteret,
id. Mur. 12, 27:neque tamen possum statuere, utrum magis mirer, etc.,
id. de Or. 3, 22, 82:ipsi statuerent, quo tempore possent suo jure arma capere,
id. Tull. 5, 12:ut statuerem quid esset faciendum,
id. Att. 7, 26, 3:statuere enim qui sit sapiens, vel maxime videtur esse sapientis,
id. Ac. 2, 3, 9:si habes jam statutum quid tibi agendum putes,
id. Fam. 4, 2, 4:tu quantum tribuendum nobis putes statuas ipse, et, ut spero, statues ex nostra dignitate,
id. ib. 5, 8, 4:vix statui posse utrum quae pro se, an quae contra fratrem petiturus esset ab senatu magis impetrabilia forent,
Liv. 45, 19, 6:quam satis statuerat, utram foveret partem,
id. 42, 29, 11:posse ipsam Liviam statuere, nubendum post Drusum, an, etc.,
Tac. A. 4, 40:statue quem poenae extrahas,
Sen. Troad. 661.—So with apud animum, to make up one's mind:vix statuere apud animum meum possum atrum pejor ipsa res an pejore exemplo agatur,
Liv. 34, 2, 4:proinde ipsi primum statuerent apud animos quid vellent,
id. 6, 39, 11.—Rarely with neutr, pron. as object:quidquid nos de communi sententia statuerimus,
Cic. Fam. 4, 1, 2:sic statue, quidquid statuis, ut causam famamque tuam in arto stare scias,
Sen. Herc. Fur. 1306.—With ut or ne: statuunt ut decem milia hominum in oppidum submittantur, [p. 1754] Caes. B. G. 7, 21:2.eos (Siculos) statuisse ut hoc quod dico postularet,
Cic. Verr. 2, 2, 42, § 103:statuunt illi atque decernunt ut eae litterae... removerentur,
id. ib. 2, 2, 71, §173: statuit iste ut arator... vadimonium promitteret,
id. ib. 2, 3, 15, §38: orare patres ut statuerent ne absentium nomina reciperentur,
id. ib. 2, 2, 42, §103: statuitur ne post M. Brutum proconsulem sit Creta provincia,
id. Phil. 2, 38, 97:(Tiberius) auxit patrum honorem statuendo ut qui ad senatum provocavissent, etc.,
Tac. A. 14, 28:statuiturque (a senatu) ut... in servitute haberentur,
id. ib. 12, 53.—So of a decree, determination, or agreement by several persons or parties to be carried out by each of them:statutum esse (inter plebem et Poenos) ut... impedimenta diriperent,
Liv. 23, 16, 6:Athenienses cum statuerent, ut urbe relicta naves conscenderent,
Cic. Off. 3, 11, 48:statuunt ut fallere custodes tentent,
Ov. M. 4, 84.—With acc. (post-Aug.):3.remedium statuere,
to prescribe a remedy against public abuses, Tac. A. 3, 28; 6, 4:Caesar ducentesimam (vectigalis) in posterum statuit,
decreed that one half of one per cent. be the tax, id. ib. 2, 42.—So with sic (= hoc):sic, di, statuistis,
Ov. M. 4, 661.—With dat. and acc. (not ante-Aug.):4.eis (Vestalibus) stipendium de publico statuit,
decreed, allowed a salary, Liv. 1, 20, 3:Aurelio quoque annuam pecuniam statuit princeps,
decreed, granted, Tac. A. 13, 34:biduum criminibus obiciendis statuitur,
are allowed, id. ib. 3, 13:itaque et alimenta pueris statuta... et patribus praemia statuta,
Just. 12, 4, 8:ceu Aeolus insanis statuat certamina ventis,
Stat. Th. 6, 300:non hoc statui sub tempore rebus occasum Aeoniis,
id. ib. 7, 219:statuere alicui munera,
Val. Fl. 2, 566.—With dat. and interrog.-clause:5. (α).cur his quoque statuisti quantum ex hoc genere frumenti darent,
Cic. Verr. 2, 5, 21, § 53:ordo iis quo quisque die supplicarent, statutus,
Liv. 7, 28, 8.—With poenam, etc., with or without in and acc. pers. (mostly post-Aug.):(β).considerando... in utra (lege) major poena statuatur,
Cic. Inv. 2, 49, 145:poenam statui par fuisse,
Tac. A. 14, 49:qui non judicium, sed poenam statui videbant,
id. ib. 11, 6:eadem poena in Catum Firmium statuitur,
id. ib. 6, 31:senatu universo in socios facinoris ultimam statuente poenam,
Suet. Caes. 14;so with mercedem (= poenam): debuisse gravissimam temeritatis mercedem statui,
Liv. 39, 55, 3; cf.also: Thrasea, non quidquid nocens reus pati mereretur, id egregio sub principe statuendum disseruit,
Tac. A. 14, 48.— Absol.:non debere eripi patribus vim statuendi (sc. poenas),
Tac. A. 3, 70.—With indef. obj., generally with in and acc.: aliquid gravius in aliquem, to proceed severely against:(γ).obsecrare coepit, ne quid gravius in fratrem statueret,
Caes. B. G. 1, 20:fac aliquid gravius in Hejum statuisse Mamertinos,
Cic. Verr. 2, 4, 9, § 19:res monet cavere ab illis magis quam quid in illos statuamus consultare,
Sall. C. 52, 3:qui cum triste aliquid statuit, fit tristis et ipse,
Ov. P. 2, 2, 119:si quid ob eam rem de se crudelius statuerent,
Just. 2, 15, 10.—With a word expressing the kind of punishment (post-Aug.):(δ).in Pompeiam Sabinam exilium statuitur,
Tac. A. 6, 24 (18).—De capite, to pass sentence of death:E.legem illam praeclaram quae de capite civis Romani nisi comitiis centuriatis statui vetaret,
Cic. Rep. 2, 36, 61.—Referring to one's own acts, to resolve, determine, purpose, to propose, with inf. (first in Cic.;F.freq. and class.): statuit ab initio et in eo perseveravit, jus publicano non dicere,
Cic. Prov. Cons. 5, 10:P. Clodius cum statuisset omni scelere in praetura vexare rem publicam,
id. Mil. 9, 24:statuerat excusare,
to decline the office, id. Lig. 7, 21:cum statuissem scribere ad te aliquid,
id. Off. 1, 2, 4:quod iste certe statuerat et deliberaverat non adesse,
id. Verr. 2, 1, 1, § 1:se statuisse animum advertere in omnes nauarchos,
id. ib. 2, 5, 40, §105: nam statueram in perpetuum tacere,
id. Fam. 4, 4, 4:statueram... nihil de illo dicere,
id. Fragm. Clod. 1, 1:statueram recta Appia Romam (i. e. venire),
id. Att. 16, 10, 1:Pompeius statuerat bello decertare,
Caes. B. C. 3, 86: si cedere hinc statuisset, Liv. 44, 39, 7:triumphare mense Januario statuerat,
id. 39, 15:immemor sim propositi quo statui non ultra attingere externa nisi qua Romanis cohaererent rebus,
id. 39, 48:rex quamquam dissimulare statuerat,
id. 42, 21:opperiri ibi hostium adventum statuit,
id. 42, 54, 9:ut statuisse non pugnare consules cognitum est,
id. 2, 45, 9:exaugurare fana statuit,
id. 1, 55, 2:Delphos mittere statuit,
id. 1, 56, 5:eos deducere in agros statuerunt,
id. 40, 38, 2:tradere se, ait, moenia statuisse,
id. 8, 25, 10:Samnitium exercitus certamine ultimo fortunam experiri statuit,
id. 7, 37, 4:statuit sic adfectos hosti non obicere,
id. 44, 36, 2:sub idem tempus statuit senatus Carthaginem excidere,
Vell. 1, 12, 2:statui pauca disserere,
Tac. H. 4, 73:amoliri juvenem specie honoris statuit,
id. A. 2, 42:statuerat urbem novam condere,
Curt. 4, 8, 1:statuerat parcere urbi conditae a Cyro,
id. 7, 6, 20:rex statuerat inde abire,
id. 7, 11, 4:Alexander statuerat ex Syria petere Africam,
id. 10, 1, 17; 10, 5, 24; 5, 27 (9), 13; so,statutum habere cum animo ac deliberatum,
to have firmly and deliberately resolved, Cic. Verr. 2, 3, 41, § 95.—With sic:caedis initium fecisset a me, sic enim statuerat,
id. Phil. 3, 7, 29.—To judge, declare as a judgment, be of opinion, hold (especially of legal opinions), think, consider (always implying the establishment of a principle, or a decided conviction; cf.: existimo, puto, etc.).1.With acc. and inf.a.In gen.:b.senatus consulta falsa delata ab eo judicavimus... leges statuimus per vim et contra auspicia latas,
Cic. Phil. 12, 5, 12:statuit senatus hoc ne illi quidem esse licitum cui concesserat omnia,
id. Verr. 2, 3, 35, § 81:quin is tamen (judex) statuat fieri non posse ut de isto non severissime judicetur,
id. ib. 2, 3, 62, §144: hujusce rei vos (recuperatores) statuetis nullam esse actionem qui obstiterit armatis hominibus?
id. Caecin. 13, 39, ut quisquam juris numeretur peritus, qui id statuit esse jus quod non oporteat judicari, who holds that to be the law, id. ib. 24, 68:is (Pompeius) se in publico statuit esse non posse,
id. Pis. 13, 29:tu unquam tantam plagam tacitus accipere potuisses, nisi hoc ita statuisses, quidquid dixisses te deterius esse facturum?
id. Verr. 2, 3, 58, § 133:si causa cum causa contenderet, nos nostram perfacile cuivis probaturos statuebamus,
we were sure, id. Quint. 30, 92:non statuit sibi quidquam licere quod non patrem suum facere vidisset,
id. Verr. 2, 3, 90, § 211:hi sibi nullam societatem communis utilitatis causa statuunt esse cum civibus,
assume, id. Off. 3, 6, 28:cum igitur statuisset opus esse ad eam rem constituendam pecunia,
had become convinced, id. ib. 2, 23, 82:quo cive neminem ego statuo in hac re publica esse fortiorem,
id. Planc. 21, 51:quam quidem laudem sapientiae statuo esse maximam,
id. Fam. 5, 13, 1:hoc anno statuit temporis esse satis,
Ov. F. 1, 34:nolim statuas me mente maligna id facere,
Cat. 67, 37.— So with sic:velim sic statuas tuas mihi litteras longissimas quasque gratissimas fore,
Cic. Fam. 7, 33 fin.:ego sic statuo a me in hac causa pietatis potius quam defensionis partes esse susceptas,
I hold, lay down as the principle of my defence, id. Sest. 2, 3:quod sic statuit omnino consularem legem nullam putare,
id. ib. 64, 135:sic statuo et judico, neminem tot et tanta habuisse ornamenta dicendi,
id. Or. 2, 28, 122. —Hence, statui, I have judged, i. e. I know, and statueram, I had judged, i. e. I knew:ut ego qui in te satis consilii statuerim esse, mallem Peducaeum tibi consilium dare quam me, ironically,
Cic. Att. 1, 5, 4:qui saepe audissent, nihil esse pulchrius quam Syracusarum moenia, statuerant se, si ea Verre praetore non vidissent, numquam esse visuros,
id. Verr. 2, 5, 36, § 95.—With neutr. pron.:si dicam non recte aliquid statuere eos qui consulantur,
that they hold an erroneous opinion, Cic. Caecin. 24, 68; cf.:quis hoc statuit umquam, aut cui concedi potest, ut eum jure potuerit occidere a quo, etc.,
id. Tull. 24, 56; Quint. 5, 13, 21.—Particularly of a conclusion drawn from circumstances, to judge, infer, conclude; declare (as an inference):c.cum tuto senatum haberi non posse judicavistis, tum statuiistis, etiam intra muros Antonii scelus versari,
Cic. Phil. 3, 5, 13: quod si aliter statuetis, videte ne hoc vos statuatis, qui vivus decesserit, ei vim non esse factam, id. Caecin. 16, 46:quid? si tu ipse statuisti, bona P. Quinctii ex edicto possessa non esse?
id. Quint. 24, 76:ergo ad fidem bonam statuit pertinere notum esse emptori vitium quod nosset venditor,
id. Off. 3, 16, 67:Juppiter esse pium statuit quodcumque juvaret,
Ov. H. 4, 133.—With neutr. pron.:hoc (i. e. litteris Gabinii credendum non esse) statuit senatus cum frequens supplicationem Gabinio denegavit,
Cic. Prov. Cons. 6, 14:quod si tum statuit opus esse, quid cum ille decessisset, Flacco existimatis statuendum et faciendum fuisse?
id. Fl. 12, 29; cf. id. Caecin. 16, 46, supra; so,hoc si ita statuetis,
id. ib. 16, 47.—Esp. with gerund.-clause.(α).To hold, judge, think, consider, acknowledge, that something must be done, or should have been done:(β).tu cum tuos amicos in provinciam quasi in praedam invitabas... non statuebas tibi de illorum factis rationem esse reddendam?
did you not consider, did it not strike you? Cic. Verr. 2, 2, 11, § 29: statuit, si hoc crimen extenuari vellet, nauarchos omnes vita esse privandos, he thought it necessary to deprive, etc., id. ib. 2, 5, 40, §103: ut statuas mihi non modo non cedendum, sed etiam tuo auxilio utendum fuisse,
id. Fam. 5, 2, 10:statuebam sic, boni nihil ab illis nugis expectandum,
id. Sest. 10, 24:Antigonus statuit aliquid sibi consilii novi esse capiendum,
Nep. Eum. 8, 4. —So with opus fuisse:ut hoc statuatis oratione longa nihil opus fuisse,
acknowledge, Cic. Verr. 1, 18, 56: causam sibi dicendam esse statuerat jam ante quam hoc usu venit, knew (cf. a. supra), id. ib. 2, 5, 39, § 101. —To think that one must do something, to resolve, propose, usu. with dat. pers.:2.manendum mihi statuebam quasi in vigilia quadam consulari ac senatoria,
Cic. Phil. 1, 1, 1: quae vobis fit injuria si statuimus, vestro nobis judicio standum esse, if we conclude, purpose, to abide, etc., id. Fl. 27, 65:ut ea quae statuisses tibi in senatu dicenda, reticeres,
id. Fam. 5, 2, 1:statuit tamen nihil sibi in tantis injuriis gravius faciendum,
id. Clu. 6, 16:Caesar statuit exspectandam classem,
Caes. B. G. 3, 14:non expectandum sibi statuit dum, etc.,
id. ib. 1, 11:quod eo tempore statuerat non esse faciendum,
id. B. C. 3, 44:statuit sibi nihil agitandum,
Sall. J. 39, 5:Metellus statuit alio more bellum gerendum,
id. ib. 54, 5:Laco statuit accuratius sibi agendum cum Pharnabazo,
Nep. Alcib. 10, 2:sororis filios tollendos statuit,
Just. 38, 1.—With ut:3.si, ut Manilius statuebat, sic est judicatum (= ut judicandum esse statuebat),
Cic. Caecin. 24, 69:ut veteres statuerunt poetae (ut = quod ita esse),
id. Arat. 267 (33): quae majora auribus accepta sunt quam oculis noscuntur, ut statuit, as he thought, i. e. that those things were greater, etc., Liv. 45, 27:cum esset, ut ego mihi statuo, talis qualem te esse video,
Cic. Mur. 14, 32.—With two acc. (= duco, existimo):omnes qui libere de re publica sensimus, statuit ille quidem non inimicos, sed hostes,
regarded not as adversaries, but as foes, Cic. Phil. 11, 1, 3:Anaximenes aera deum statuit,
id. N. D. 10, 26:voluptatem summum bonum statuens,
id. Off. 1, 2, 5:video Lentulum cujus ego parentem deum ac patronum statuo fortunae ac nominis mei,
id. Sest. 69, 144:si rectum statuerimus concedere amicis quidquid velint,
id. Lael. 11, 38:Hieronymus summum bonum statuit non dolere,
id. Fin. 2, 6, 19:noster vero Plato Titanum e genere statuit eos qui... adversentur magistratibus,
id. Leg. 3, 2, 5:decretum postulat, quo justae inter patruos fratrumque filias nuptiae statuerentur,
Tac. A. 12, 7:optimum in praesentia statuit reponere odium,
id. Agr. 39.— P. a.: stătūtus, a, um, i. e. baculo, propped, leaning on a stick (dub. v. I. C. supra):vidistis senem... statutum, ventriosum?
Plaut. Rud. 2, 2, 11.—Hence, subst.: stătūtum, i, n., a law, decision, determination, statute (late Lat.):Dei,
Lact. 2, 16, 14:Parcarum leges ac statuta,
id. 1, 11, 14:statuta Dei et placita,
id. 7, 25, 8. -
17 нареждам
1. (подреждам) arrange(слагам в ред) put/set in order(за показ) lay out(войски в боен ред-разполагам) draw out, craw upнареждам в редици line upнареждам по азбучен ред arrange in alphabetical orderнареждам храна на масата set out a table with foodнареждам дърва stack woodнареждам по височина line up in order of heightподнос, на който са наредени чаши a tray set out with glassesнареждам си книгите/къщата/работите arrange o.'s books/house/affairsнареждам стая furnish a room; tidy a room, put a room in orderнареждам хора на банкет/манифестация marshall persons at a banquet/in a processionнареждам войници в бойни редици line upвойниците бяха наредени по пътя the soldiers were strung out along the roadнареждам пасианс play patienceнареждам си картите sort o.'s cardsнареждам витрина dress/arrange a shop-windowнареждам фигури на шах set up the boardнареждам декори set the stageвж. нареден2. (давам нареждане, заповядвам) order, direct (s.o. to do s.th.); give orders/instructions (for s.th. to be done, that s.th. should be done); give the word to s.o.; arrange, order, decree (s.th, to be done, that s.th. should be done); have s.th. doneлекарят нареди така it's doctor's orders3. (уреждам) arrange, make arrangementsнаредих някой да я придружи I have arranged for s.o. to escort her, I have arranged that s.o. should escort herнареждам среща make an appointmentнаредихме си среща за 10 часа we arranged to meet at tenнареждам работата fix things upхубаво сте я наредили ирон. you've made a nice mess of it allнареждам децата си в живота settle o.'s childrenтой нареди всичките си роднини на хубави служби he found good jobs for all his relativesще я наредим някак we'll fix it up somehowкой както я нареди some get on and some don't4. (заплашително-наказвам, отмъщавам) fixаз (хубаво) ще те наредя (тебе) I'll fix you, I'll settle you, I'll settle your hash, !'Ii cook your goose for youхубаво ме нареди you've landed me in a nice fix5. (плача, оплаквам) lamentнареждам се6. (в къща и пр.) settle (in), establish/fix o.s.7. (подреждам се) line up; draw up (in a line)войниците се наредиха в боен ред the troops drew up in order of battleнареждам се в първите редици на join the first ranks ofнареждам се на опашката take o.'s place in the queueнареждаме се на опашка form a queue, queue upнареждам се на първо място rank first8. (подреждам си живота, работите)нареждам се в живота rise in the world, climb up the social ladderнареждам се на работа find a situation (for o.s.), get a jobнаредил се е в живота he is a made manтой винаги се нарежда he always gets the best of everythingкой както се нареди some get on and some don'tдобре сте се наредили (добре сте си уредили живота) you've fixed yourselves up very nicely9. (уреждам се) get fixed upработите се нареждат добре things are turning out all rightвсичко ще се нареди everything will be all right, everything is going to be all right, everything will be Ok, things will come rightвсичко се нареди много добре за него it worked out very well for him10. прен. (попадам в затруднено положение) get o.s. in a mess/fix/pickle; be in a tight corner, be in hot water, be in a fine pickleдобре се наредихме we're in a fine predicament; we're in for it now; here's a pretty goхубаво си се наредил a nice mess/fix/pickle you've got yourself in* * *нарѐждам,гл.1. ( подреждам) arrange; ( слагам в ред) put/set in order; (за показ) lay out; ( войски в боен ред разполагам) draw out, draw up; войниците бяха наредени по пътя the soldiers were strung out along the road; \нареждам в редици line up; \нареждам витрина dress/arrange a shop-window; \нареждам войници в бойни редици line up; \нареждам декори set the stage; \нареждам дърва stack wood; \нареждам масата set (out) the table with food; \нареждам пасианс play patience; \нареждам по азбучен ред arrange in alphabetical order; \нареждам по височина line up in order of height; \нареждам си картите sort o.’s cards; \нареждам си книгите/къщата/работите arrange o.’s books/house/affairs; \нареждам стая furnish a room; tidy a room, put a room in order; \нареждам фигури на шах set up the board; сам \нареждам живота си make o.’s own life;2. ( давам нареждане, заповядвам) order, direct (s.o. to do s.th.); give orders/instructions (for s.th. to be done, that s.th. should be done); give the word to s.o.; arrange, order, decree s.th. to be done/that s.th. should be done; have s.th. done;3. ( уреждам) arrange (to do s.th.; that s.th. should be done), make arrangements; кой както я нареди some get on and some don’t; \нареждам децата си в живота settle o.’s children; \нареждам работата fix things up; той нареди всичките си роднини на хубави служби he found good jobs for all his relatives; хубаво сте я наредили ирон. you’ve made a nice mess of it all; ще я наредим някак we’ll fix it up somehow;4. ( заплашително наказвам, отмъщавам) fix; аз (хубаво) ще те наредя (тебе) I’ll fix you, I’ll settle you, I’ll settle your hash, I’ll cook your goose for you; хубаво ме нареди you’ve landed me in a nice fix;\нареждам се 1. (в къща и пр.) settle (in), establish/fix o.s.;2. ( подреждам се) line up; draw up (in a line); войниците се наредиха в боен ред the troops drew up in order of battle; \нареждам се в първите редици на join the first ranks of; \нареждам се на опашката take o.’s place in the queue; \нареждам се на първо място rank first; нареждаме се на опашка form a queue, queue up;3. ( подреждам си живота, работите); добре сте се наредили ( добре сте си уредили живота) you’ve fixed yourselves up very nicely; кой както се нареди some get on and some don’t; наредил се е в живота he is a made man; \нареждам се в живота rise in the world, climb up the social ladder; той винаги се нарежда he always gets the best of everything;4. ( уреждам се) get fixed up; всичко се нареди много добре за него it worked out very well for him; всичко ще се нареди everything will be all right, everything is going to be all right, everything will be OK, things will come right; работите се нареждат добре things are turning out all right;5. прен. ( попадам в затруднено положение) get o.s. in a mess/fix/pickle; be in a tight corner, be in hot water, be in a fine pickle; добре се наредихме we’re in a fine predicament; we’re in for it now; here’s a pretty go; хубаво си се наредил a nice mess/fix/pickle you’ve got yourself in.* * *make; arrange: I'll нареждам the flowers. - Ще наредя цветята.; bid; collocate; direct{di'rekt}; dress: нареждам a shop- window - нареждам витрина; enjoin; graduate; neaten{ni;txn}; ordain; pose{pouz}; stow; trim; wangle* * *1. (в къща и пр.) settle (in), establish/fix o.s. 2. (войски в боен ред - разполагам) draw out, craw up 3. (давам нареждане, заповядвам) order, direct (s.o. to do s.th.);give orders/instructions (for s.th. to be done, that s.th. should be done);give the word to s.o.;arrange, order, decree (s.th, to be done, that s.th. should be done);have s.th. done 4. (за показ) lay out 5. (заплашително - наказвам, отмъщавам) fix 6. (плача, оплаквам) lament 7. (подреждам се) line up;draw up (in a line) 8. (подреждам си живота, работите): НАРЕЖДАМ се в живота rise in the world, climb up the social ladder 9. (подреждам) arrange 10. (слагам в ред) put/set in order 11. (уреждам се) get fixed up 12. (уреждам) arrange, make arrangements 13. 1 прен. (попадам в затруднено положение) get o.s. in a mess/fix/pickle;be in a tight corner, be in hot water, be in a fine pickle 14. 4 часа we arranged to meet at ten 15. НАРЕЖДАМ в редици line up 16. НАРЕЖДАМ витрина dress/arrange a shop-window 17. НАРЕЖДАМ войници в бойни редици line up 18. НАРЕЖДАМ декори set the stage 19. НАРЕЖДАМ децата си в живота settle o.'s children 20. НАРЕЖДАМ дърва stack wood 21. НАРЕЖДАМ масата set (out) the table 22. НАРЕЖДАМ пасианс play patience 23. НАРЕЖДАМ по азбучен ред arrange in alphabetical order 24. НАРЕЖДАМ по височина line up in order of height 25. НАРЕЖДАМ работата fix things up 26. НАРЕЖДАМ се 27. НАРЕЖДАМ се в първите редици на join the first ranks of 28. НАРЕЖДАМ се на опашката take o.'s place in the queue 29. НАРЕЖДАМ се на първо място rank first 30. НАРЕЖДАМ се на работа find a situation (for o.s.), get a job 31. НАРЕЖДАМ си картите sort o.'s cards 32. НАРЕЖДАМ си книгите/къщата/работите arrange o.'s books/house/affairs 33. НАРЕЖДАМ среща make an appointment 34. НАРЕЖДАМ стая furnish a room;tidy a room, put a room in order 35. НАРЕЖДАМ фигури на шах set up the board 36. НАРЕЖДАМ хора на банкет/манифестация marshall persons at a banquet/in a procession 37. НАРЕЖДАМ храна на масата set out a table with food 38. НАРЕЖДАМЕ се на опашка form a queue, queue up 39. аз (хубаво) ще те наредя (тебе) I'll fix you, I'll settle you, I'll settle your hash, !'Ii cook your goose for you 40. вж. нареден 41. войниците бяха наредени по пътя the soldiers were strung out along the road 42. войниците се наредиха в боен ред the troops drew up in order of battle 43. всичко се нареди много добре за него it worked out very well for him 44. всичко ще се нареди everything will be all right, everything is going to be all right, everything will be OK, things will come right 45. добре се наредихме we're in a fine predicament;we're in for it now;here's a pretty go 46. добре сте се наредили (добре сте си уредили живота) you've fixed yourselves up very nicely 47. кой както се нареди some get on and some don't 48. кой както я нареди some get on and some don't 49. лекарят нареди така it's doctor's orders 50. наредил се е в живота he is a made man 51. наредих някой да я придружи I have arranged for s.o. to escort her, I have arranged that s.o. should escort her 52. наредихме си среща за 53. поднос, на който са наредени чаши a tray set out with glasses 54. работите се нареждат добре things are turning out all right 55. сам НАРЕЖДАМ живота си make o.'s own life 56. той винаги се нарежда he always gets the best of everything 57. той нареди всичките си роднини на хубави служби he found good jobs for all his relatives 58. хубаво ме нареди you've landed me in a nice fix 59. хубаво си се наредил а nice mess/fix/pickle you've got yourself in 60. хубаво сте я наредили upoн. you've made a nice mess of it all 61. ще я наредим някак we'll fix it up somehow -
18 cōnstituō
cōnstituō uī, ūtus, ere [com-+statuo], to put, place, set, station: eo (Helvetios), fix their abode, Cs.: impedimenta, put away, L.: hominem ante pedes: vobis taurum ante aras, V.—To place, station, post, array, form, draw up: legionem passibus CC ab eo tumulo, Cs.: cohortes in fronte, S.: aperto litore navīs, Cs.: legiones contra hostem, Cs.: exercitum contra vos: exadversum Athenas apud Salamina classem, N.—To halt, cause to halt, stop: agmen paulisper, S.: novitate rei signa, L. —To form, constitute: legiones, Cs.: legio constituta ex veteranis. — To erect, set up, build, construct, fix, found: turrīs duas, Cs.: oppidum, Cs.: vineas ac testudines, N.: locis certis horrea, Cs.: moenia in terrā, O.: domicilium sibi Magnesiae, N.—Fig., to put, set, place: vobis ante oculos senectutem. — To prepare, make, establish, effect, constitute: amicitiam: accusationem: victoriam: ius nobis, civitati legem: iudicium de pecuniis repetundis: iudicium capitis in se.—To designate, select, assign, appoint: accusatorem: testīs: locus ab iudicibus Fausto non est constitutus, i. e. a trial: alqm apud eos regem, Cs.: legibus agrariis curatores: patronum causae: constitutus imperator belli gerundi.—To establish, set in order, organize, manage, administer, regulate, arrange, dispose: legiones, Cs.: civitates: maiestatis constituendae gratiā, S.: mores civitatis. L.: his constitutis rebus, after making these arrangements, Cs.: regnum ei, N. — To fix, appoint, determine, define, decide, decree: ad constitutam non venire diem, L.: tempus constitutumst, T.: finīs imperi singulis, S.: pretium frumento: conloquio diem, Cs.: tempus ei rei, Cs.: in hunc (diem) constitutae nuptiae, T.: tempus in posterum diem, L.: grandiorem aetatem ad consulatum: bona possessa non esse constitui: constituendi sunt qui sint in amicitiā fines.—To appoint, fix by agreement, settle, agree upon, concert: vadimonia constituta: tempore ac loco constituto, S.: die constitutā, on the day appointed, Cs.: venturum ad me domum, T.: (diem) cum legatis, Cs.: pactam et constitutam esse cum Manlio diem: cum quodam hospite Me esse, etc., T.: cum hominibus quo die praesto essent: amicae, make an appointment, Iu.: sic constituunt, such is their custom, Ta.: introire, S.: in diem tertium constituunt, S.: quid agi placeat inter se, Cs.—To determine, take a resolution, resolve: ut ante constituerat, Cs.: his constitutis rebus, having formed this resolution, Cs.: bellum cum Germanis gerere, Cs.: desciscere a rege, N.: Quaerere, V.: constitutum esse Pompeio me mittere: quid vectigalis Britannia penderet, Cs.: ut Aquini manerem: ut arbitri darentur, Cs.: optimum esse reverti, Cs.—To decide, arbitrate, judge, decree: de controversiis, Cs.: de hoc solus, N.: sententiis dictis, constituunt ut, etc., Cs.* * *constituere, constitui, constitutus Vset up/in position, erect; place/dispose/locate; (call a) halt; plant (trees); decide/resolve; decree/ordain; appoint, post/station (troops); settle (colony); establish/create/institute; draw up, arrange/set in order; make up, form; fix -
19 stabilire
data, obiettivi, record set( decidere) decide, settle* * *stabilire v.tr.1 to establish, to fix, to set*: stabilire il prezzo di qlco., to fix the price of sthg.; resta da stabilire il giorno della partenza, the departure date remains to be settled (o fixed o decided upon); stabilire una data, to fix a date; stabilire per legge, to decree; la legge stabilisce che..., the law provides that... // (comm.): stabilire quote di vendita, to set sales quotas; stabilite voi le condizioni, name your own terms // (amm.): stabilire dei turni di lavoro per il personale, to stagger the working hours of the staff; stabilire delle norme, un calendario, to lay down rules, a timetable // stabilire la propria dimora in un luogo, to take up one's residence in a place2 ( accertare) to establish, to ascertain: prima di tutto devo stabilire se questo è vero o no, first of all I must ascertain whether this is true or not; stabilire un fatto, to establish a fact3 ( decidere) to decide, to arrange, to state: stabilire le condizioni di pagamento, di un accordo, to state the terms of payment, of an agreement; stabilì di partire subito, he decided to leave at once4 ( assegnare) to assign, to allot: stabilirono due case in dote alla ragazza, they allotted the girl two houses as a dowry◘ stabilirsi v.rifl. to settle, to establish oneself: si stabilirono a Milano, they settled in Milan.* * *[stabi'lire]1. vtresta stabilito che... — it is agreed that...
2. vr (stabilirsi)(prendere dimora) to settle* * *[stabi'lire] 1.verbo transitivo2) (istituire) to establish [gerarchia, contatto]; to set* [limite, norma]; to make* [ regola]; to draw*, to establish [ parallelo]3) (accertare) to determine [ragione, cause]2.* * *stabilire/stabi'lire/ [102]2 (istituire) to establish [gerarchia, contatto]; to set* [limite, norma]; to make* [ regola]; to draw*, to establish [ parallelo]3 (accertare) to determine [ragione, cause]II stabilirsi verbo pronominale[ persona] to settle, to set* up home (a, in in). -
20 scisco
scisco, scīvi, scītum, 3 ( dep. collat. form sciscor, acc. to Prisc. p. 799 P.), v. inch. a. [scio], to seek to know; to search, inquire.I.Lit. (ante-class. and very rare; cf., on the other hand, the deriv. sciscitor): praefestinamus, quae sit causa, sciscere, Afran. ap. Charis. p. 186 P.: ibo ad eam, ut sciscam, quid velint, Att. ap. Non. 505, 12; cf. Plaut. Am. 5, 1, 17.—II.Transf.A.Publicists' t. t., of the people, after inquiry or examination, to accept, approve, assent to something proposed; hence, to appoint, enact, decree, ordain, = rem cognitam jubere (cf. sancio):2.nullam illi (majores nostri) vim contionis esse voluerunt: quae scisceret plebes aut quae populus juberet summota contione, distributis partibus... auditis auctoribus, re multos dies promulgatā et cognitā, juberi vetarique voluerunt,
Cic. Fl. 7, 15:illa legitima: consules populum jure rogaverunt populusque jure scivit,
id. Phil. 1, 10, 26; cf.:rogationes plurimas propter vos populus scivit,
Plaut. Curc. 4, 2, 23:rogationem Marciam de Liguribus magno consensu plebes scivit jussitque. Ex eo plebiscito, etc.,
Liv. 42, 21 fin.:adeo id gratum plebi fuit ut id modo sciscerent juberentque, ut senatus decerneret, qui Romae regnaret,
id. 1, 17 fin.:ad sciscendum plebi,
id. 6, 35:si Gaditani sciverint nominatim de aliquo cive Romano, ut sit is civis Gaditanus,
Cic. Balb. 11, 27; cf.:qui (Athenienses) sciverunt, ut, etc.,
id. Off. 3, 11, 46.— Pass.:multa perniciose sciscuntur in populis (with sancire),
Cic. Leg. 2, 5, 13; cf.:illud stultissimum, existimare omnia justa esse, quae scita sint in populorum institutis aut legibus,
id. ib. 1, 15, 42 (v. also under P. a.).— Poet., with obj.-clause:munera Martis Aequent imperio et solem concedere nocti Sciscant,
Sil. 7, 545.—Transf., in gen. (like decerno), of an individual, to approve, assent to, vote for any thing:B.qui ulteriorem (Galliam decernit), ostendit, eam se sciscere legem, quam esse legem neget,
Cic. Prov. Cons. 15, 36:quod primus scivit legem de publicanis, etc.,
id. Planc. 14, 35. —To learn, ascertain, know:III.ut illi id factum sciscerent,
Plaut. Bacch. 2, 3, 68: praefestinamus quae sit causa sciscere, quod, etc., Afran. ap. Charis. 2, p. 186 P. (Com. Rel. v. 396 Rib.). —Trop., of nature, to decree, establish:A.confirmat antem illud vel maxime quod ipsa natura, ut ait ille, sciscet et probet,
Cic. Fin. 1, 7, 23.—Hence, scī-tus, a, um, P. a.(Acc. to I.) Mid. (orig., that has informed himself, obtained knowledge, had experience; hence), knowing, shrewd, wise, acute, experienced, skilful, adroit, etc. (of persons; mostly poet.; not in Cic., but cf. 2.; syn.: callidus, versatus): doctu', fidelis... Scitus, etc., Enn. ap. Gell. 12, 4, 4 (Ann. v. 251 Vahl.):b.hominem astutum, doctum, scitum et callidum,
Plaut. Ps. 1, 3, 151:mulier scita atque prudens,
Gell. 13, 4 fin.: scitus agaso, Enn. ap. Fest. p. 330 Müll. (Ann. v. 217 Vahl.):sycophanta,
Plaut. Am. 1, 3, 8:homo,
Ter. Eun. 2, 2, 23:convivator,
a clever, dexterous host, Liv. 35, 49:scitus bellum (venereum) init,
Plaut. Truc. 5, 42:ea mulieris scitae comitas,
Gell. 13, 4, 3.— Comp.:non sum scitior, quae hos rogem, etc.,
Plaut. Cist. 4, 2, 12.— Poet. and in post - Aug. prose with gen.:Nessus scitus vadorum,
acquainted with, Ov. M. 9, 108:Thalia lyrae,
id. F. 5, 54:Sthenelus pugnandi,
Quint. 9, 3, 10 Spald. N. cr. —With obj.-clause ( poet.):scitus accendere corda Laudibus,
Sil. 17, 293:accendere Martem,
id. 15, 594.—Of things, fit, suitable, proper, judicious, sensible, witty, etc.:2.pulcre scripsti: scitum syngraphum!
Plaut. As. 4, 1, 57:scito illa quidem (scripsit) sermone et Attico,
Cic. N. D. 1, 33, 93; cf.interrogationes,
Quint. 5, 7, 28.— Sup.:oratio optima et scitissima,
Plaut. Stich. 1, 3, 30:si quid (dictum) est, quod mihi scitum esse videatur et homini ingenuo dignum atque docto, non aspernor,
Cic. Planc. 14, 35; cf. id. Or. 16, 51:oratoris dictum,
Tac. A. 6, 20.—Esp. in the phrase scitum est, it is a witty or acute saying; shrewd, clever: vetus illud Catonis admodum scitum est, qui mirari se aiebat, quod non rideret haruspex, haruspicem cum vidisset, Cic. Div. 2, 24, 51; cf.:scitum est illud Catonis, ut multa: Melius, etc.,
id. Lael. 24, 90;Scytharum legati,
Plin. 14, 22, 28, § 148:scitum est, inter Protogenem et eum (Apellem) quod accidit,
a clever thing, id. 35, 10, 36, § 81:hoc Scitum est, periculum ex aliis facere, tibi quod ex usu siet,
Ter. Heaut. 1, 2, 36; cf. id. Phorm. 5, 4, 2:scitum est causam conferre in tempus,
Cic. de Or. 3, 61, 228.—Transf., beautiful, elegant, fine, etc. (mostly ante- and post-class.;B.syn.: venustus, bellus): satis scitum filum mulieris,
Plaut. Merc. 4, 4, 15; cf.Iphis,
Petr. 63, 3:mulierculae formae scitioris,
Lampr. Commod. 2 fin. (v. perscitus):vox admodum scita et canora,
Gell. 18, 5, 2:haec nox scita'st exercendo scorto,
Plaut. Am. 1, 1, 132; cf. scitamenta.—(Acc. to II. A.) Subst.: scītum, i. n., an ordinance, statute, decree; esp. in connection with plebis (plebei, v. plebs), or, in one word, plebiscitum, an ordinance or decree of the people or of the citizens (opp. to senatusconsultum, a decree of the Senate):2.scita plebei appellantur ea, quae plebs suo suffragio sine patribus jussit, plebeio magistratu rogante,
Fest. p. 293 Müll.; cf. Lael. Felix ap. Gell. 15, 27, 4:quo plebiscito decreta a senatu est quaestio, etc.,
Cic. Fin. 2, 16, 54:quae (lex) postea plebiscito Canuleio abrogata est,
id. Rep. 2, 37, 63:plebiscitis consularem potestatem minuere,
id. de Or. 2, 48, 199 et saep. (v. 2. scitus).—In a lusus verbb. with scitus, A.: Ps. Ecquid is homo scitus est? Ch. Plebiscitum non est scitius, Plaut. Ps. 2, 4, 58.—In the order scitum plebis:de altero aedile scitum plebis est factum rogantibus tribunis,
Liv. 31, 50 fin.; 10, 22 fin.:scita plebis injuncta patribus,
id. 3, 67; 22, 26;Populi is used instead of plebis when the decrees of other nations are spoken of: cum lex esset Athenis, ne quis populi scitum faceret, ut quisquam coronā donaretur, etc.,
Cic. Opt. Gen. 7, 19:Athenienses quibusdam temporibus sublato Areopago nihil nisi populi scitis ac decretis agebant,
id. Rep. 1, 27, 43; so,in one word, populiscitum,
Nep. Alcib. 5, 4; id. Epam. 7, 4; id. Phoc. 2, 2:ut nullum de eā re scitum populi fieret aut litteris mandaretur,
Liv. 45, 25. Tacitus is the first who has populi scita for decrees of the Roman people, Tac. A. 3, 58.—Of Roman popular decrees also simply scita:cum scita ac jussa nostra sua sententia comprobat,
Cic. Balb. 18, 42.—Rarely of other public or official ordinances (cf.:decreta, edicta, jussa): (Numa) omnia publica privataque sacra Pontificis scitis subjecit,
Liv. 1, 20:quo minus ferociter aliorum (decemvirorum) scitis adversarentur,
id. 3, 33; Plin. 14, 22, 28, § 146:regis,
Vulg. Esth. 3, 8.—Transf. (with decretum and placitum) as a transl. of the Gr. dogma, a maxim, tenet, dogma, Sen. Ep. 95, 10.— Adv.: scītē (acc. to A.), shrewdly, cleverly, skilfully, adroitly, nicely, tastefully, elegantly (class.):eho, nimium scite scitus es,
Plaut. Cas. 3, 1, 8; cf.:tondetur nimium scite,
id. Merc. 3, 1, 28:satis scite et probe,
id. Trin. 3, 3, 56; id. Bacch. 2, 3, 69; id. Mil. 4, 2, 74; id. Trin. 3, 3, 53; Ter. Heaut. 4, 4, 7; Cic. Fam. 11, 16, 1 (with commode):(rationes) ita sunt perscriptae scite et litterate, ut, etc.,
id. Pis. 25, 61; cf.:scite et venuste facta,
id. Verr. 2, 2, 35, § 87:illa ex patellis quae evellerat, ita scite in aureis poculis inligabat, etc.,
id. ib. 2, 4, 24, §54: non scite (dictum),
id. Att. 14, 20, 3; so,dictum,
Plin. 36, 22, 48, § 166:scite loqui,
Liv. 10, 19:parum scite convivium exornare,
Sall. J. 85, 39; cf. Liv. 4, 44 fin. — Comp.:scitius,
Gell. 4, 11, 10.— Sup.:scitissime,
Plaut. Stich. 1, 3, 116; Gell. 10, 11, 6; App. M. 9, p. 212, 16.
См. также в других словарях:
Establish — Es*tab lish, v. t. [imp. & p. p. {Established}; p. pr. & vb. n. {Establishing}.] [OE. establissen, OF. establir, F. [ e]tablir, fr. L. stabilire, fr. stabilis firm, steady, stable. See {Stable}, a., { ish}, and cf. {Stablish}.] 1. To make stable… … The Collaborative International Dictionary of English
decree — de·cree /di krē/ n [Old French decré, from Latin decretum, from neuter of decretus, past participle of decernere to decide] 1: an order having the force of law by judicial decree 2: a judicial decision esp. in an equity or probate court; broadly … Law dictionary
establish — es·tab·lish vt 1: to institute (as a law) permanently by enactment or agreement we the people of the United States...do ordain and establish this Constitution U.S. Constitution preamble 2: to make firm or stable 3: to bring into existence … Law dictionary
establish — [v1] set up, organize authorize, base, build, constitute, create, decree, domiciliate, enact, endow, ensconce, entrench, erect, fix, form, found, ground, implant, inaugurate, inculcate, install, institute, land, lay foundation, live, lodge, moor … New thesaurus
establish — establishable, adj. establisher, n. /i stab lish/, v.t. 1. to found, institute, build, or bring into being on a firm or stable basis: to establish a university; to establish a medical practice. 2. to install or settle in a position, place,… … Universalium
decree — Synonyms and related words: act, act on, action, adjudge, announcement, appointment, authorize, award, behest, bid, bidding, bill, brevet, bull, bylaw, call on, call the signals, call upon, canon, charge, charging, choose, choose to, command,… … Moby Thesaurus
establish — Synonyms and related words: acclimate, acclimatize, accommodate, accustom, adapt, adjust, advertise, affirm, afford proof of, ascertain, assure, authenticate, author, authorize, back up, ballyhoo, bark, base, bear, bed, beget, begin, bill, boost … Moby Thesaurus
establish — v. a. 1. Fix, settle, make stable or steadfast. 2. Enact, decree, ordain. 3. Institute, originate, plant, found, constitute, organize, form. 4. Place, secure, plant, set up. 5. Confirm, ratify, sanction, approve. 6. Prove, substantiate, verify,… … New dictionary of synonyms
decree — n 1. ordinance, edict, Law. writ, rescript, assize; dictate, dictum, order, injunction, command; fiat, sanction, prescript, mandate, firman; proclamation, pronunciamento, manifesto, ukase; ruling, verdict, judgment, Law. award, finding, sentence; … A Note on the Style of the synonym finder
establish — v 1. create, give rise to, bring into being, start, found; institute, set up, organize; make, form, fashion, build, construct; coin, makeup,compose, fabricate, contrive. 2. install, settle, ensconce, lodge, entrench; secure, ground, root, plant,… … A Note on the Style of the synonym finder
Milan Decree — The Milan Decree was issued on December 17, 1807 by Napoleon I of France to enforce the Berlin Decree of 1806 which had initiated the Continental System. This system was the basis for his plan to defeat the British by waging economic warfare. The … Wikipedia